Fizik Bizi Nasıl Özgür Kılar: J.T. Ismael'in Fiziksel Gerçeklik ve Özgürlük Üzerine Derinlemesine İncelemesi

 

Fizik Bizi Nasıl Özgür Kılar

J T Ismael

Orjinal Adı: Physics Makes Us Free

Çevirmen: Mustafa Bayrak

Orjinal Dili: İngilizce

İlk Basım Tarihi: 01.05.2021

Baskı Sayısı:1

Boyut: 13.5x21 cm

Sayfa Sayısı: 340

ISBN: 978-625-7303-64-4

Yayınevi: Ketebe

Türü: Ketebe Bilim

Yayın No: 446

Fizik Bizi Nasıl Özgür Kılar: Determinizm, Özgür İrade ve Fiziğin Rolü

Giriş

Fizik, evrenin temel işleyişini anlamaya yönelik bir bilim dalı olarak uzun zamandır insanoğlunun düşünce dünyasında merkezi bir yer tutmaktadır. Ancak fizik sadece evrenin işleyişini açıklamakla kalmaz; aynı zamanda felsefi sorulara da yanıt arar. Özellikle özgür irade, determinizm ve insan davranışlarının bilimsel açıklamaları gibi konular, fizik ve felsefenin kesişim noktasında duran büyük tartışmalardan biridir. J. T. Ismael’in Fizik Bizi Nasıl Özgür Kılar adlı kitabı, fiziğin özgür irade ve determinizmle olan ilişkisini ele alır ve bu sorulara bilimsel bir çerçeve içinde yanıt arar.

Bu yazıda, Ismael’in kitabındaki ana temaları genişleterek, fiziksel yasaların insan davranışlarını nasıl etkilediğini, determinizmin özgür iradeyi gerçekten ortadan kaldırıp kaldırmadığını ve modern fiziğin bu sorulara nasıl yanıt verebileceğini inceleyeceğiz. Ismael, özgür iradenin var olup olmadığı sorusunu yalnızca felsefi bir perspektiften değil, aynı zamanda fiziksel yasalar bağlamında ele alır ve fizikteki en yeni buluşların bu tartışmaya nasıl katkıda bulunduğunu tartışır.

1. Determinizm ve Klasik Fizik

1.1. Newton Mekaniği ve Determinizm

Klasik fizik, Newton’un hareket yasaları ve evrensel çekim yasası gibi temel ilkelerle yapılandırılmıştır. Bu fiziksel teoriler, deterministik bir evren modeli sunar. Yani, evrendeki her olay, daha önceki bir neden-sonuç zincirine dayanır ve bu zincir mutlak bir kesinlikle işler. Newton’un hareket yasaları, bir cismin hareketinin tamamen o cismin başlangıç koşulları ve ona etki eden kuvvetler tarafından belirlendiğini söyler.

Bu deterministik dünya görüşüne göre, eğer evrenin tüm başlangıç koşulları bilinseydi, gelecekteki tüm olaylar hesaplanabilir ve öngörülebilirdi. Bu durum, özgür irade kavramını tehdit eden bir düşünce yapısını beraberinde getirir. Eğer tüm hareketlerimiz ve kararlarımız evrensel fizik yasalarına göre önceden belirlenmişse, insanın özgür iradeye sahip olduğunu nasıl savunabiliriz?

J. T. Ismael, kitabında bu klasik fiziksel dünya görüşünü derinlemesine tartışır. Ismael, klasik determinizmin özgür iradeyi ortadan kaldırdığına dair yaygın görüşün eksik olduğunu savunur. Newton mekaniğinin deterministik yapısına rağmen, bireyin karar verme süreçlerinde özgürlüğe sahip olabileceğini öne sürer. Bu noktada, fiziksel yasaların bireysel davranışlar üzerindeki etkisinin ne anlama geldiğini ve insanın özgürlüğüyle nasıl bağdaştırılabileceğini sorgular.

1.2. Laplace’ın Şeytanı ve Determinizmin Felsefi Etkileri

Deterministik evren fikrini destekleyen en ünlü düşünce deneylerinden biri, Pierre-Simon Laplace tarafından ortaya atılmıştır. Laplace’ın Şeytanı, evrenin tüm parçacıklarının başlangıç koşullarını ve hareketlerini bilen bir varlığın, gelecekteki tüm olayları öngörebileceğini ileri sürer. Bu düşünce deneyine göre, evrende hiçbir belirsizlik ya da tesadüf yoktur; her şey önceden belirlenmiştir.

Laplace’ın bu deterministik dünya görüşü, insan özgürlüğüne dair ciddi sorular ortaya çıkarır. Eğer her şey önceden belirlenmişse, bireyler gerçekten özgür iradeye sahip olabilir mi? Ismael, bu sorunu derinlemesine inceler ve klasik determinizmin eksik yanlarını tartışır. Özellikle insan davranışlarının tamamen fiziksel yasalarla açıklanıp açıklanamayacağı ve bu yasaların bireyin özgür iradesini nasıl etkilediği konusuna odaklanır.

Ismael, klasik determinizmin özgür irade üzerindeki etkisini tartışırken, insan davranışlarının fiziksel yasalarla ilişkilendirilmesinin bireyin özgürlüğünü tamamen ortadan kaldırmadığını savunur. Klasik fiziğin deterministik yapısına rağmen, insanın düşünce süreçlerinin ve kararlarının karmaşıklığının, salt fiziksel yasalarla açıklanamayacak bir derinlik taşıdığını öne sürer.

2. Kuantum Mekaniği ve Belirsizlik

2.1. Kuantum Belirsizliği ve Özgür İrade

20.yüzyılın başlarında kuantum mekaniği, determinizme dayanan klasik fizik görüşünü sarsan bir bilimsel devrim yaratmıştır. Kuantum mekaniği, evrenin temel düzeyde öngörülemez ve belirsizliklerle dolu olduğunu ortaya koymuştur. Heisenberg’in Belirsizlik İlkesi, bir parçacığın konumu ve momentumunun aynı anda kesin olarak bilinemeyeceğini belirtir. Bu, fiziksel dünyadaki olayların belirli bir ölçüde rastgelelik içerdiği anlamına gelir.

Kuantum mekaniğinin belirsiz doğası, determinizme dayalı klasik dünya görüşünü sorgularken, aynı zamanda özgür irade kavramına yeni bir kapı açar. Eğer evrende mutlak bir determinizm yoksa, bireylerin davranışları üzerinde tam bir fiziksel kontrol olamayabilir ve bu da özgür irade için bir alan bırakabilir. J. T. Ismael, bu noktada kuantum mekaniğinin özgür iradeye dair tartışmalara nasıl katkı sağladığını inceler.

Ismael, kuantum belirsizliğinin özgür irade için nasıl bir temel oluşturabileceğini tartışır. Kuantum mekaniği, evrendeki olayların tamamen öngörülemez olduğunu ortaya koyarak bireylerin davranışlarının mutlak bir determinizme tabi olmadığını gösterir. Ancak Ismael, bu belirsizliklerin bireysel özgürlüğü garanti etmediğini, özgür iradenin daha karmaşık bir süreç olduğunu savunur. Bu belirsizliklerin özgürlük anlamına gelip gelmediği sorusu, fiziğin felsefi boyutunda önemli bir tartışma konusudur.

2.2. Determinizm ve Rastgelelik: Bir Çözüm Mü?

Kuantum mekaniğindeki belirsizlikler, klasik determinizmin yerini alabilecek yeni bir dünya görüşü sunar. Ancak bu belirsizlikler, özgür irade kavramını tam anlamıyla açıklamak için yeterli midir? Ismael, kuantum rastgeleliğinin, deterministik bir evrende özgür irade sorununun çözümü olmadığını tartışır. Rastgelelik, özgürlük anlamına gelmez; çünkü eğer bir davranış tamamen rastgele bir şekilde gerçekleşiyorsa, bu durumda bireyin davranışlar üzerinde kontrolü olmadığını söyleyebiliriz.

Bu noktada Ismael, determinizm ve rastgelelik arasında bir orta yol arar. Kuantum mekaniği, mutlak bir determinizmin yerini alacak yeni bir model sunarken, özgür irade konusunda daha karmaşık bir yaklaşım gerektiğini savunur. Ismael’e göre, özgür irade, bireyin davranışlarını hem fiziksel yasalar hem de zihinsel süreçler yoluyla kontrol edebilme yeteneğine dayanır. Bu, ne tamamen deterministik ne de tamamen rastgele bir evrende mümkündür; özgür irade, bu iki uç nokta arasında bir denge kurar.

3. Fizikte Zaman ve Özgür İrade

3.1. Zamanın Doğası: Geçmiş, Şimdi ve Gelecek

Zaman, hem fizik hem de felsefe için büyük bir tartışma konusudur. Zamanın akışı, insan deneyiminde geçmişten geleceğe doğru ilerleyen bir süreç olarak görülürken, modern fizik, zamanın doğasını daha karmaşık bir şekilde ele alır. Einstein’ın görelilik teorisi, zamanın mutlak olmadığını, mekân ile birlikte uzay-zaman olarak adlandırılan dört boyutlu bir yapı içinde yer aldığını ortaya koymuştur. Bu yapı, zamanın geçmişten geleceğe doğru sabit bir şekilde akmadığını ve olayların zaman içinde göreceli olduğunu gösterir.

Ismael, zamanın fiziksel doğası ile özgür irade arasındaki ilişkiyi inceler. Eğer zaman sadece bir boyutsa ve gelecekteki olaylar geçmişle aynı şekilde belirlenmişse, bu durumda özgür irade nasıl var olabilir? Görelilik teorisi, zamanın göreceli olduğunu gösterse de, bu durum özgür irade üzerinde yeni sorular ortaya çıkarır. Ismael, zamanın fiziğiyle insan davranışlarının nasıl ilişkili olduğunu ve bireylerin gelecekteki kararlar üzerinde nasıl bir kontrole sahip olabileceğini tartışır.

3.2. Blok Evren Teorisi ve Özgür İrade

Blok Evren Teorisi, zamanın bir akış değil, tüm olayların aynı anda var olduğu dört boyutlu bir yapı olduğunu savunur. Bu teoriye göre, geçmiş, şimdi ve gelecek, zamanın birer dilimidir ve tüm bu dilimler aynı anda mevcuttur. Eğer tüm zaman dilimleri aynı anda var oluyorsa, bireylerin özgürce karar verme yeteneği nasıl korunabilir?

Ismael, blok evren teorisinin özgür irade üzerindeki etkilerini sorgular. Blok evrende, gelecekteki olaylar zaten "var olduğu" için, bireylerin bu olayları değiştirme yeteneğine sahip olup olmadığı belirsizdir. Ancak Ismael, özgür iradenin bu tür bir zamanda bile var olabileceğini savunur. Zamanın yapısı her ne olursa olsun, bireylerin kendi davranışları üzerindeki kontrolü, özgür iradenin temelini oluşturur.

4. Zihin ve Beyin: Fiziksel Yasalara Bağlı Özgürlük

4.1. Zihnin Fiziksel Yasalara Bağlılığı

Zihin-beden sorunu, özgür irade tartışmalarında önemli bir yer tutar. İnsan zihninin fiziksel bir varlık olan beyinle ilişkisi, özgür iradenin temellerini anlamak için kritik öneme sahiptir. Eğer zihinsel olaylar, tamamen fiziksel süreçler tarafından belirleniyorsa, bireylerin özgürce karar verebilme yeteneği nasıl açıklanabilir? Zihin, beyinden bağımsız bir varlık mıdır, yoksa tamamen fiziksel yasalarla mı sınırlıdır?

Ismael, zihnin fiziksel yasalara bağlı olmasının özgür iradeyi tamamen ortadan kaldırmadığını savunur. Zihinsel süreçler, fiziksel beyinle ilişkili olsa da, bu süreçlerin bireyin özgürce düşünme ve karar verme yeteneğini sınırlamadığını tartışır. Zihin, karmaşık bir yapıya sahiptir ve bu yapı, fiziksel yasalara rağmen bireysel özgürlüğü mümkün kılar.

4.2. Nörobilim ve Özgür İrade

Nörobilim alanındaki gelişmeler, insan davranışlarının beyin tarafından nasıl kontrol edildiğini ve özgür iradenin nörolojik temellerini incelemektedir. Beyindeki sinirsel süreçler, bireyin davranışlarını belirlemede önemli bir rol oynar. Ancak, nörobilimsel keşifler, özgür irade kavramını sorgulayan yeni sorular ortaya atmıştır. Eğer beyin, tüm kararlarımızı ve düşüncelerimizi belirliyorsa, özgür irade gerçekten var olabilir mi?

Ismael, nörobilim ile özgür irade arasındaki ilişkiyi derinlemesine inceler. Beynin nörolojik süreçlerinin, bireylerin özgür iradesini tamamen ortadan kaldırmadığını savunur. Beyindeki sinirsel aktiviteler, bireylerin kararlarını etkileyebilir; ancak bu süreçler, bireylerin kendi davranışları üzerinde bilinçli kontrol sahibi olmasını engellemez. Ismael, özgür iradenin sadece bilinçli kararlarla değil, aynı zamanda bilinçaltı süreçlerle de şekillendiğini belirtir.

5. Fiziksel Yasalar ve Özgürlüğün Anlamı

5.1. Özgürlük Kavramının Yeniden Tanımlanması

Ismael, fiziksel yasalar ve determinizmle ilgili tüm tartışmaların sonunda, özgürlük kavramının yeniden tanımlanması gerektiğini savunur. Özgürlük, mutlak bağımsızlık ya da rastgelelik anlamına gelmez. Fiziksel yasaların varlığı, bireylerin davranışlarını tamamen belirlemez. Özgürlük, bireyin kendi davranışlarını ve düşüncelerini bilinçli bir şekilde kontrol edebilme yeteneğine dayanır.

Ismael, özgürlüğün yalnızca fiziksel yasalar bağlamında anlaşılmaması gerektiğini vurgular. Özgür irade, bireyin içsel dünyasıyla dışsal dünya arasındaki etkileşimlerde ortaya çıkar. İnsan, fiziksel yasalarla çevrelenmiş olsa bile, kendi zihinsel süreçleri aracılığıyla bu yasaların ötesine geçebilir.

5.2. Fizik ve Etik: Bilimin Sorumluluğu

Son olarak, Ismael, fiziğin özgürlük ve etik üzerindeki etkilerini tartışır. Bilim, özgür irade kavramına dair büyük sorular ortaya atarken, bu soruların etik boyutlarını da göz önünde bulundurmalıyız. Eğer insan davranışları fiziksel yasalarla belirleniyorsa, bireylerin sorumluluk kavramı nasıl şekillenir?

Ismael, bilimin insan özgürlüğünü ve sorumluluğunu daha iyi anlamamıza yardımcı olabileceğini savunur. Fizik, özgürlüğün sınırlarını belirlerken, aynı zamanda bireylerin sorumluluk ve etik değerler açısından nasıl hareket etmesi gerektiğini de açıklayabilir. Özgürlük, fiziksel yasalarla sınırlandırılmış olabilir; ancak insanın kendi kararlarını bilinçli ve etik bir şekilde verebilmesi, özgürlüğün en önemli göstergesidir.

Sonuç: Fiziksel Yasalarla Özgürlüğü Anlamak

J. T. Ismael’in Fizik Bizi Nasıl Özgür Kılar kitabı, özgür irade ve determinizm tartışmalarına fiziksel yasalar bağlamında yeni bir bakış açısı sunuyor. Ismael, fiziksel dünyada özgür iradenin varlığını sorgularken, kuantum mekaniği ve modern fiziğin belirsizlikleriyle birlikte insanın özgür iradesinin nasıl var olabileceğini araştırıyor.

Sonuç olarak, Ismael, fiziksel yasalarla çevrili bir evrende bile insanın özgür olabileceğini savunur. Özgürlük, deterministik ya da rastgele bir süreç değildir; bireyin kendi düşüncelerini ve davranışlarını bilinçli bir şekilde kontrol etme yeteneğine dayanır. Fiziğin sunduğu bilimsel keşifler, insan özgürlüğünü ortadan kaldırmaz; aksine, özgürlüğün sınırlarını ve sorumluluğunu daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olur.