Kitabın Adı:

İbni Haldun

Yazar             :

Ahmet Arslan  

Çevirmen:

 

Sayfa:

496 

Cilt:

Ciltsiz 

Boyut:

13,5 X 21 

Son Baskı:

10 Ekim, 2024 

İlk Baskı:

10 Ekim, 2024 

Barkod:

9786253890926 

Kapak Tsr.:

Adnan Elmasoğlu  

Editör:

Kaan Özkan  

Kapak Türü:

Karton 

Yayın Dili:

Türkçe 

 

 

Orijinal Adı:

 

İbn-i Haldun'un Düşünsel Mirası ve Günümüz Toplumuna Etkisi: Ahmet Arslan’ın Kitabı Üzerine Derinlemesine İnceleme

Ahmet Arslan’ın İbn-i Haldun kitabı, İbn-i Haldun’un düşünsel mirasını çağdaş bir bakış açısıyla değerlendiren kapsamlı bir eserdir. İbn-i Haldun, 14. yüzyılda yaşamış, tarih, toplum, siyaset, din ve ekonomi gibi alanlarda devrim niteliğinde fikirler ortaya koymuş bir düşünürdür. Arslan’ın bu eserinde, İbn-i Haldun’un teorileri hem tarihsel bağlamda hem de modern dünyadaki yeri üzerinden detaylı bir biçimde analiz edilmektedir. Bu yazıda, Arslan’ın eseri üzerinden İbn-i Haldun’un düşünsel evrimini, toplumsal bağlamını, ve teorilerinin çağdaş dünyaya nasıl ışık tuttuğunu irdeleyeceğiz.

İbn-i Haldun’un Düşünsel Evrimi ve Tarihsel Bağlamı

İbn-i Haldun, hem İslam dünyasında hem de dünya tarihinin en önemli düşünürlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Onun düşünsel mirası, yalnızca İslam toplumları için değil, aynı zamanda Batı’daki modern bilimlerin temellerini atacak şekilde küresel düzeyde de etkili olmuştur. Arslan, kitabında, İbn-i Haldun’un düşünsel evrimini ve teorilerinin nasıl geliştiğini detaylandırırken, onun dönemin sosyal, ekonomik ve siyasal şartlarını nasıl algıladığını ve bu şartlara nasıl bilimsel bir bakış açısı geliştirdiğini açıklar.

İbn-i Haldun’un en önemli eserlerinden biri Mukaddime’dir. Bu eser, tarih yazımının temelini atmakla kalmamış, aynı zamanda toplumsal yapıların nasıl işlediğini ve bunların evrimsel süreçlerini inceleyen ilk bilimsel çalışmalardan biridir. Mukaddime, tarihi, toplumu ve siyaseti bir bütün olarak ele alan ve bu alanları birbirine entegre eden bir felsefi bakış açısı geliştirir. Arslan, İbn-i Haldun’un bu eserini detaylı bir şekilde inceledikten sonra, onun tarih bilimine kattığı yeniliklerin, sadece dönemiyle sınırlı kalmadığını, modern çağın bilimsel bakış açılarıyla da ne kadar örtüştüğünü vurgular.

Tarih ve Toplum Felsefesi: Ümran İlmi ve Bilimsel Yaklaşım

İbn-i Haldun’un tarih anlayışı, o dönemin tarih yazımından oldukça farklıdır. Arslan, Akıl Oyunları kitabında, İbn-i Haldun’un tarih anlayışını detaylandırırken, onun tarihe bilimsel bir bakış açısı getirdiğini açıkça belirtir. İbn-i Haldun’a göre tarih, bir dizi olayın kronolojik sıralaması değil, toplumların yükselişi ve çöküşünü anlamak için bir bilim dalıdır. O, tarihsel olayları toplumsal, ekonomik ve kültürel bağlamda analiz ederek, bu olayların neden ve sonuçlarını ortaya koymaya çalışır.

Arslan, İbn-i Haldun’un ümran ilmi kavramını tarih biliminin temeli olarak ele alır. Ümran ilmi, toplumsal düzenin ve evrimin incelendiği bir disiplindir. İbn-i Haldun’a göre, toplumların gelişmesi ve çöküşü, yalnızca dışsal faktörlere bağlı değil, aynı zamanda içsel dinamiklerle de şekillenir. Bu bakış açısı, onun toplumların evrimini açıklamada yalnızca bireysel ya da siyasi değil, toplumsal yapıları ve bunların arkasındaki sebepleri araştıran bir yöntem geliştirmesine olanak tanımıştır.

Arslan, İbn-i Haldun’un tarihsel olayları sadece kronolojik bir biçimde aktarmadığını, aksine toplumsal yapıları, ekonomik süreçleri ve politik durumları bilimsel bir temele oturtarak incelediğini vurgular. Tarih, bu bakış açısıyla, toplumsal yapıların dinamik bir süreci olarak görülmelidir. İbn-i Haldun, tarihin bu doğrusal ve iç içe geçmiş süreçlerini anlamaya yönelik bir bilim geliştirdiği için, onu modern tarih anlayışının öncüsü olarak kabul edebiliriz.

Asabiye Kavramı: Toplumsal Dayanışma ve Çöküş

İbn-i Haldun’un düşünsel mirasının belki de en önemli kavramlarından biri asabiyedir. Arslan, kitabında asabiye kavramını detaylı bir şekilde inceleyerek, İbn-i Haldun’un toplumsal yapıları nasıl analiz ettiğini ve bu analizlerin modern toplumlarla olan ilişkisini tartışır. Asabiye, toplumlar arasındaki kolektif bağları ifade eder ve toplumların sosyal dayanışma gücünü tanımlar. İbn-i Haldun’a göre, bir toplumun yükselişi, asabiye bağlarının güçlü olmasına bağlıdır. Bir toplumun dayanışması, bireylerin bir araya gelerek ortak bir amaç doğrultusunda hareket etme gücüne dayanır.

Arslan, İbn-i Haldun’un asabiye kavramını toplumsal yapılarla ilişkilendirdiğini ve bu yapının bir toplumun yükselip çöküşündeki rolünü analiz ettiğini belirtir. Toplumlar, güçlü bir asabiye bağlarıyla yükselir, bireyler arasındaki dayanışma, toplumun gelişmesine ve güçlenmesine katkı sağlar. Ancak zamanla refah arttıkça, bireyler arasındaki dayanışma azalır ve toplumsal çöküş başlar. Arslan, bu süreci modern toplumsal yapılarla ilişkilendirir. Özellikle günümüz modern toplumlarında bireysel çıkarların ön plana çıkması, toplumsal dayanışmanın zayıflamasına neden olmuştur.

Asabiye, modern toplumların karşı karşıya olduğu sorunları anlamada hala geçerli bir kavram olarak karşımıza çıkar. Küreselleşen dünyada, bireylerin birbirlerinden uzaklaşması ve sosyal dayanışmanın zayıflaması, toplumsal çözülmeyi hızlandırmaktadır. Arslan, İbn-i Haldun’un asabiye kavramını, bu sosyal dönüşüm süreçlerinin analizinde önemli bir araç olarak sunar.

Ümran İlmi: Toplumların Evrimsel Gelişimi ve Modern Yansımaları

İbn-i Haldun’un toplumsal yapıların gelişimini açıklamak için geliştirdiği ümran ilmi kavramı, çağdaş toplumsal ve ekonomik teorilerle önemli paralellikler taşır. Arslan, İbn-i Haldun’un toplumların evrimsel gelişim süreçlerini nasıl incelediğini ve bu süreçlerin modern sosyal bilimlerdeki döngüsel tarih anlayışıyla nasıl örtüştüğünü tartışır. Ümran ilmi, toplumların farklı evrimsel aşamalardan geçerek güçlendiğini ve bu süreçlerin sonunda çökmeye başladığını açıklar.

İbn-i Haldun’a göre, bir toplum önce göçebe (bedevi) bir yaşam sürerken, zamanla yerleşik hayata geçer. Bu süreç, ekonomik, sosyal ve kültürel değişimleri beraberinde getirir. Arslan, bu evrimsel sürecin modern toplumlar için de geçerli olduğunu savunur. Toplumlar güçlendikçe ve şehirleşmeye başladıkça, kültürel üretkenlik artar, ancak bu süreç aynı zamanda toplumsal dayanışmanın zayıflamasına da yol açar. Modern sosyal bilimlerde de benzer döngüsel analizler yapılmakta ve toplumsal yapıların zamanla nasıl evrildiği incelenmektedir.

Arslan, İbn-i Haldun’un ümran ilmi kavramını, modern sosyolojideki döngüsel tarih anlayışlarıyla ilişkilendirerek, toplumsal gelişimi anlamada hala geçerli bir model sunduğunu belirtir. Toplumlar güçlendikçe, refah arttıkça ve şehirleşme süreci ilerledikçe, toplumsal çöküşün de kaçınılmaz olacağı vurgulanır. Arslan’ın kitabı, bu evrimsel süreçleri anlamada İbn-i Haldun’un teorilerinin ne kadar önemli bir kaynak sunduğunu gözler önüne serer.

Din, Siyaset ve Devlet: İbn-i Haldun’un Teorik Yaklaşımı

İbn-i Haldun’un düşünce sisteminde din ve siyaset arasındaki ilişki, oldukça önemli bir yer tutar. Arslan, İbn-i Haldun’un din ve siyaseti nasıl ayrı ancak birbirine bağlı iki sistem olarak değerlendirdiğini açıklar. İbn-i Haldun’a göre din, toplumların düzenini korumada ve toplumsal yapının sağlıklı bir şekilde işlemesinde önemli bir rol oynar. Ancak, din, siyasetin yerini almaz; aksine, devletin meşruluğunu sağlamak için kullanılır.

Arslan, İbn-i Haldun’un bu bakış açısını günümüz dünyasında da geçerli olabilecek bir teori olarak sunar. Din ve devlet ilişkisi, özellikle İslam dünyasında önemli bir tartışma konusudur. Arslan’ın kitabında, İbn-i Haldun’un, dini ve dünyevi gücün nasıl ayrıldığını ve bu iki sistemin birbirini nasıl tamamladığını incelemesi, modern siyasal yapılarla ilişkilendirilebilir. İbn-i Haldun, İslam devletlerinin gerçek anlamda teokratik bir devlet yapısı olmadığını, aksine, dünyevi iktidarın ön planda olduğunu savunmuştur.

İbn-i Haldun ve Bilim-Felsefe İlişkisi

İbn-i Haldun’un düşünce sisteminde bilim ve felsefenin rolü de oldukça büyüktür. Arslan, İbn-i Haldun’un bilim ve felsefeye olan bakışını detaylandırarak, onun din ile felsefe arasındaki ilişkiyi nasıl dengelediğini tartışır. İbn-i Haldun, felsefeyi dinin bir rakibi olarak görmek yerine, dinin sınırlarını anlamaya yardımcı bir araç olarak kabul etmiştir. Arslan, bu yaklaşımın, dönemin diğer İslam düşünürlerinden farklı olduğunu ve felsefenin önemini vurguladığını belirtir.

İbn-i Haldun’un felsefe ve bilimi din ile uyumlu bir biçimde değerlendirdiğini söylemek mümkündür. O, felsefe ve bilimin insanın doğayı ve toplumu anlama süreçlerine katkı sağladığını kabul etmiş, ancak dini gerçeğin bu iki alandan bağımsız olduğunu savunmuştur. Arslan, bu denge anlayışını dönemin diğer İslam düşünürlerinin yaklaşımlarından ayıran bir yön olarak değerlendirir.

Sonuç: İbn-i Haldun’un Düşünsel Mirası ve Çağdaş Yansımaları

Ahmet Arslan’ın İbn-i Haldun kitabı, bu büyük düşünürün teorilerini derinlemesine analiz eden ve günümüz dünyası ile bağlantılarını ortaya koyan önemli bir eserdir. İbn-i Haldun’un asabiye ve ümran ilmi gibi kavramları, modern toplumsal yapıları anlamada ve günümüz sosyal bilimlerine katkı sağlamakta hala geçerlidir. Arslan, İbn-i Haldun’un bu teorilerini, toplumsal dayanışmanın, güç dinamiklerinin ve tarihsel evrimin anlaşılmasında önemli bir kaynak olarak sunar.

Kitap, yalnızca İbn-i Haldun’un düşünsel mirasını değil, aynı zamanda çağdaş dünyada bu mirasın nasıl yankı bulduğunu da gösterir. İbn-i Haldun’un tarih, toplum ve siyaset üzerine geliştirdiği teoriler, modern sosyal bilimlerde hala geçerli bir çerçeve sunmakta ve toplumsal dinamikleri anlamada önemli ipuçları vermektedir.