Böyle mi Olacaktı?: Hastalıklar, Kahramanlar ve Tarihsel Süreçler Üzerine Derinlemesine Bir İnceleme

Jennifer Wright

Böyle mi Olacaktı?

YAZAR: JENNIFER WRIGHT

Çeviri: Zeynep Yeşiltuna

Editör: Özgün Muti

Sayfa Uygulama: Bahadır Erşık

Özgün Kapak Tasarımı: Melike Oran

Format: Karton Kapaklı, 14 x 21 cm

Sayfa Sayısı: 264

Baskı: Nisan 2017

ISBN: 978 605 4729 97 5

Böyle mi Olacaktı?: Hastalıklar, Kahramanlar ve Tarihsel Süreçler Üzerine Derinlemesine Bir İnceleme

Giriş: Tarihin Felaketlerle Dolu Yolu

Tarihin dönüm noktaları çoğu zaman büyük zaferlerle ya da devrimlerle anılsa da, insanlık tarihine yön veren birçok olay, aynı zamanda büyük felaketlerle doludur. Salgınlar, savaşlar, doğal afetler ve siyasi çöküşler gibi felaketler, toplumların gidişatını derinden etkilemiş, hatta bazı medeniyetlerin çökmesine neden olmuştur. Jennifer Wright’ın Böyle mi Olacaktı? adlı kitabı, tarihin en çarpıcı felaketlerini ele alarak, bu olayların insanlık üzerindeki etkilerini ve toplumların nasıl şekillendiğini inceler.

Bu yazıda, Wright’ın kitabını genişleterek, tarihteki felaketlerin nasıl geliştiğini, toplumların bu olaylara nasıl tepki verdiğini ve insanlığın bu felaketlerden ne gibi dersler çıkardığını ele alacağız. Kitapta incelenen olayların sosyal, politik ve ekonomik etkileri derinlemesine tartışılacak ve bu felaketlerin bugünkü dünyaya yansımaları analiz edilecektir.

1. Tarih Boyunca Salgınlar: Veba, Kolera ve Griple Mücadele

Salgın hastalıklar, tarih boyunca milyonlarca insanın ölümüne neden olmuş ve toplumsal yapıları derinden etkilemiştir. Jennifer Wright’ın kitabında ele aldığı önemli felaketlerden biri, Orta Çağ’da Avrupa’yı kasıp kavuran Kara Veba’dır. 14. yüzyılda başlayan bu salgın, Avrupa nüfusunun üçte birini yok etmiştir. Ancak Wright, Kara Veba’nın sadece bir sağlık felaketi olmadığını, aynı zamanda sosyal ve ekonomik yapıyı da köklü bir şekilde değiştirdiğini vurgular.

Kara Veba, feodal sistemin çözülmesine ve işçi sınıfının daha fazla hak talep etmesine yol açan önemli bir dönüm noktası olmuştur. Veba sonrası Avrupa’da tarım işçiliği için işgücü talebi artmış ve bu durum, işçilerin daha iyi koşullar talep etmelerine zemin hazırlamıştır. Salgın aynı zamanda dini inançları da derinden sarsmış, birçok insan bu felaketi Tanrı’nın bir cezası olarak görmüştür. Bu dini kriz, ilerleyen yıllarda Reform hareketlerinin zeminini oluşturmuştur.

Wright, ayrıca 19. yüzyılda dünya çapında etkili olan kolera salgınını ve 20. yüzyıl başlarındaki İspanyol gribi salgınını da ele alır. Kolera, özellikle yoksul kesimleri etkileyen bir hastalık olarak, hijyen koşullarının iyileştirilmesi yönünde önemli adımların atılmasına neden olmuştur. İspanyol gribi ise, modern dünyanın küreselleşme ile birlikte hastalıkların ne kadar hızlı yayılabileceğini gözler önüne sermiştir. Bu salgınlar, toplumların sağlık politikalarını yeniden gözden geçirmesine ve tıbbi gelişmelerin hızlanmasına yol açmıştır.

2. Savaş ve Çöküş: İmparatorlukların Sonu

Tarihin diğer büyük felaketleri ise savaşlar ve bu savaşların ardından gelen imparatorlukların çöküşü olmuştur. Wright’ın kitabında ele alınan bu tür felaketlerden biri, Roma İmparatorluğu’nun çöküşüdür. Roma, dünyanın en güçlü imparatorluklarından biri olarak yüzyıllar boyunca ayakta kalmış, ancak içerideki siyasi karışıklıklar, dış saldırılar ve ekonomik zayıflamalar sonucunda çöküşe sürüklenmiştir. Wright, Roma İmparatorluğu’nun çöküşünün sadece bir askeri yenilgi olmadığını, aynı zamanda Batı dünyasının politik ve kültürel yapısının yeniden şekillenmesine yol açan bir süreç olduğunu vurgular.

Roma İmparatorluğu’nun çöküşü, Avrupa’da Orta Çağ’ın başlangıcını işaret etmiş ve yeni krallıklar ile feodal beyliklerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Aynı zamanda, bu çöküş Hristiyanlığın yükselmesine ve Avrupa toplumlarının dini yapılar etrafında yeniden örgütlenmesine neden olmuştur. Wright, Roma’nın çöküşünü, Batı medeniyetinin yeni bir evresine geçiş olarak değerlendirir ve bu tür büyük çöküşlerin, her zaman yeni bir düzenin habercisi olduğunu savunur.

Kitapta ele alınan bir diğer önemli felaket ise Birinci Dünya Savaşı’dır. Bu savaş, sadece milyonlarca insanın ölümüne neden olmakla kalmamış, aynı zamanda siyasi sınırların yeniden çizilmesine ve büyük imparatorlukların dağılmasına yol açmıştır. Osmanlı, Avusturya-Macaristan ve Rusya gibi imparatorluklar, savaşın ardından tarihe karışmış, yerlerine ulus-devletler kurulmuştur. Wright, Birinci Dünya Savaşı’nı modern dünyanın şekillenmesindeki en önemli olaylardan biri olarak değerlendirir.

3. Doğal Afetler: Depremler, Volkanlar ve İklim Felaketleri

Jennifer Wright’ın kitabında doğal afetler de geniş yer bulur. Depremler, volkan patlamaları, kasırgalar ve tsunamiler gibi felaketler, insanlık tarihinin en büyük trajedilerine sahne olmuştur. Bu felaketler, çoğu zaman toplumların altyapısını yok etmiş, yüz binlerce insanın ölümüne neden olmuş ve toplumsal düzeni derinden sarsmıştır.

Wright, kitabında özellikle Pompeii’nin yok olmasına neden olan Vezüv Yanardağı patlamasını ele alır. M.S. 79 yılında meydana gelen bu felaket, bir Roma şehri olan Pompeii’nin tamamen yok olmasına ve binlerce insanın ölümüne yol açmıştır. Wright, bu tür doğal felaketlerin, insanların doğa karşısındaki güçsüzlüğünü bir kez daha gözler önüne serdiğini vurgular. Aynı zamanda, Pompeii’nin küller altında kalmış olması, arkeologlar için benzersiz bir kazı alanı sağlamış ve Roma dönemi yaşamına dair önemli bilgiler elde edilmiştir.

Doğal felaketler yalnızca fiziksel yıkıma neden olmakla kalmaz, aynı zamanda bu felaketlerin ardından gelen ekonomik ve sosyal krizler de büyük bir önem taşır. Wright, örneğin 18. yüzyılda Lizbon’da meydana gelen büyük depremi ele alır. Bu deprem, sadece şehri yıkmakla kalmamış, aynı zamanda Portekiz’in deniz aşırı imparatorluğunun da çökmesine neden olmuştur. Depremin ardından gelen ekonomik ve sosyal kaos, Portekiz’in gücünü kaybetmesine ve Avrupa’da siyasi dengelerin değişmesine yol açmıştır.

İklim değişiklikleri de tarih boyunca felaketlerin önemli bir nedeni olmuştur. Wright, 14. yüzyılda meydana gelen Küçük Buz Çağı’nı inceleyerek, bu dönemde Avrupa’da tarımın nasıl çöktüğünü ve gıda krizlerinin toplumsal kargaşaya yol açtığını açıklar. İklim değişiklikleri, tarım üretimini doğrudan etkileyerek açlık, hastalık ve ölüm gibi felaketlerin başlıca nedenlerinden biri olmuştur.

4. Siyasi Felaketler: Devrimler ve Diktatörlükler

Tarihin en büyük felaketleri arasında siyasi çöküşler ve devrimler de yer alır. Jennifer Wright, kitabında özellikle Fransız Devrimi’ni ve Rus Devrimi’ni ele alır. Fransız Devrimi, 18. yüzyılın sonlarında Avrupa’nın siyasi haritasını kökten değiştiren bir olay olarak tarihe geçmiştir. Monarşinin yıkılması, Avrupa’daki diğer krallıkları da derinden sarsmış ve devrim fikri kıta genelinde yayılmıştır. Ancak bu devrim, aynı zamanda büyük bir siyasi kaosa ve terör dönemine yol açmıştır. Wright, devrimin idealizmi ile ardından gelen terör arasındaki gerilimi vurgulayarak, devrimlerin her zaman olumlu sonuçlar doğurmadığını hatırlatır.

Rus Devrimi ise 20. yüzyılın en büyük siyasi felaketlerinden biri olarak kabul edilir. Bolşeviklerin iktidara gelmesiyle birlikte Rusya’da başlayan iç savaş, milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine ve ülkenin sosyal yapısının tamamen çökmesine neden olmuştur. Wright, Rus Devrimi’nin yalnızca Rusya ile sınırlı kalmadığını, komünizmin yayılmasıyla dünya genelinde büyük bir ideolojik çatışmaya yol açtığını savunur. Bu devrim, aynı zamanda İkinci Dünya Savaşı’na giden yolu da hazırlamıştır.

Siyasi felaketler, toplumların yapısını derinden sarsarak onları köklü bir değişime zorlar. Wright, bu tür olayların, her ne kadar büyük kayıplara ve yıkımlara yol açsa da, aynı zamanda toplumların yeniden inşa sürecine girmesini ve yeni

bir düzenin doğmasını sağladığını vurgular.

5. Modern Dünyanın Felaketleri: Ekonomik Krizler ve Çevresel Tehditler

Jennifer Wright’ın kitabında ele alınan bir diğer önemli konu, modern dünyanın karşı karşıya kaldığı felaketlerdir. 20. ve 21. yüzyıllarda dünya, büyük ekonomik krizler ve çevresel tehditlerle yüzleşmiştir. Wright, özellikle 1929’daki Büyük Buhran’ı ve 2008’deki küresel mali krizi ele alır. Bu ekonomik felaketler, sadece finansal sistemleri değil, aynı zamanda milyonlarca insanın yaşam koşullarını da derinden etkilemiştir.

Büyük Buhran, dünya genelinde işsizlik oranlarının fırlamasına, yoksulluğun artmasına ve sosyal huzursuzluklara neden olmuştur. Bu ekonomik kriz, birçok ülkenin siyasi yapısını da etkilemiş, özellikle Almanya’da Nazi Partisi’nin yükselmesine zemin hazırlamıştır. Wright, ekonomik krizlerin sadece finansal bir yıkım olmadığını, aynı zamanda siyasi ve sosyal düzeni de değiştirdiğini vurgular.

2008 küresel mali krizi ise modern dünyanın ekonomik sistemlerine duyulan güveni derinden sarsmıştır. Wright, bu krizin etkilerini ele alırken, finansal sistemlerin ne kadar kırılgan olduğunu ve bu tür felaketlerin geniş çapta toplumsal sonuçlar doğurduğunu açıklar. Ayrıca, ekonomik krizlerin, sosyal eşitsizlikleri artırdığını ve yoksul kesimlerin krizlerden daha fazla etkilendiğini vurgular.

Çevresel felaketler ise modern dünyanın karşı karşıya olduğu en büyük tehditlerden biridir. Wright, iklim değişikliği, ormansızlaşma ve su kaynaklarının tükenmesi gibi çevresel felaketlerin, insanlık için uzun vadede büyük tehlikeler oluşturduğunu savunur. Özellikle iklim değişikliği, tarım üretimini tehdit eden ve doğal afetlerin sıklığını artıran bir faktör olarak ele alınır. Wright, bu çevresel sorunların, gelecekte büyük sosyal ve ekonomik krizlere yol açabileceğini öngörür.

Sonuç: Felaketlerden Alınan Dersler

Jennifer Wright’ın Böyle mi Olacaktı? adlı eseri, insanlık tarihindeki büyük felaketlerin toplumsal, politik ve ekonomik etkilerini kapsamlı bir şekilde ele alır. Salgın hastalıklardan savaşlara, doğal afetlerden devrimlere kadar birçok farklı felaket, insanlığın kaderini değiştirmiş ve toplumların yeniden inşa sürecine girmesine neden olmuştur. Wright, bu felaketlerin yalnızca trajedi olmadığını, aynı zamanda insanlığın bu olaylardan ders alarak daha güçlü çıkabileceğini savunur.

Felaketler, toplumları yeniden düşünmeye, mevcut düzeni sorgulamaya ve daha dayanıklı yapılar inşa etmeye zorlar. Wright’ın kitabı, tarihin bu karanlık dönemlerine ışık tutarken, insanlığın bu tür olaylardan nasıl ders çıkardığını ve geleceğe nasıl umutla baktığını gösterir.