Yayıma Hazırlayan: Eda Çaça, Mehmet Ekinci

Kapak Tasarımı: Kolektif Tasarım

Kapak Görseli: Mehmet Siyah Kalem,

Yörük Ailesi (H.2153, fol.23b' den detay)

Sayfa Düzeni: Semih Büyükkurt

1. Baskı, Eylül 2021

ISBN: 978-605-2205-88-4

234 s. / 2. Hamur / Ciltsiz / 13,5 x 19,5

 

İnsan, Hayvan ve Ötesi: İnsan-Hayvan İlişkilerinin Derinleşen Boyutları

İnsan, Hayvan ve Ötesi kitabı, insan-hayvan ilişkilerini ele alan eleştirel ve akademik bir çalışmadır. Kitabın yazarları Kiraz Özdoğan, M. Fatih Tatari ve Ali Bilgin, insan-merkezci düşünceyi sorgulayan ve hayvanların ahlaki, hukuki ve toplumsal açıdan ele alınmasının gerekliliğine vurgu yapan çok yönlü bir yaklaşım sunar. Bu kolektif çalışma, insanın hayvanlarla kurduğu ilişkinin sadece biyolojik değil, aynı zamanda kültürel, toplumsal ve etik boyutlarını da inceler. Kitapta sunulan makaleler, hayvanların ahlaki statüsünden, hukuki haklarına ve toplum içindeki yerlerine kadar pek çok meseleyi masaya yatırır.

Hayvan çalışmaları, günümüzde giderek daha fazla önem kazanan bir alan olmuştur. İnsanın doğa ve hayvanlar üzerindeki hakimiyetinin sorgulanması, sadece ahlaki bir zorunluluk değil, aynı zamanda toplumsal ve ekolojik bir bilinç gerektirmektedir. Bu blog yazısında, İnsan, Hayvan ve Ötesi kitabında ele alınan ana temalar genişletilerek tartışılacak, hayvan çalışmalarına dair derinlemesine bir analiz sunulacaktır.

İnsan Merkezciliğin Eleştirisi: Türcülük Kavramı Üzerine

Kitabın temel dayanaklarından biri, insan merkezci düşüncenin eleştirisidir. İnsan merkezciliği, insanı doğanın merkezine koyarak diğer canlıları bu hiyerarşik yapının altında değerlendiren bir dünya görüşü olarak tanımlayabiliriz. Bu düşünce biçimi, yalnızca diğer canlılar üzerindeki insan hakimiyetini pekiştirmekle kalmaz, aynı zamanda insanların diğer türlere yönelik tahakküm ve sömürüsünü de meşrulaştırır.

Yazarlar, bu insan merkezciliğin hayvanlarla olan ilişkilerimizi nasıl şekillendirdiğini tartışırken, özellikle türcülük kavramı üzerine yoğunlaşırlar. Türcülük (speciesism), insan dışındaki hayvanların ahlaki ve hukuki açıdan insanlara kıyasla daha az değerli kabul edilmesi anlamına gelir. Bu kavram, ırkçılık ve cinsiyetçilik gibi toplumsal ayrımcılık biçimleriyle paralellikler gösterir. Tıpkı ırkçılıkta ya da cinsiyetçilikte olduğu gibi, türcülük de bir üstünlük algısına dayanır. İnsanların hayvanlar üzerindeki tahakkümü, türcülüğün bir yansımasıdır ve bu tahakkümün gerekçeleri tarih boyunca çeşitli ideolojik ve kültürel temellere dayandırılmıştır.

Kitap, bu bağlamda türcülüğün yalnızca insan-hayvan ilişkilerinde değil, aynı zamanda insanın diğer canlılarla olan tüm ilişkilerinde de bir baskı mekanizması olarak işlediğini vurgular. Bu durum, insanın doğayla ve diğer canlılarla olan ilişkisini derinlemesine sorgulama ihtiyacını beraberinde getirir.

Hayvanların Hukuki ve Ahlaki Statüsü: Haklar Mı, Sorumluluklar Mı?

İnsan, Hayvan ve Ötesi kitabında ele alınan en önemli temalardan biri, hayvanların hukuki ve ahlaki statüsü konusudur. Hayvanların insanlar gibi hak sahibi varlıklar olup olmadığı sorusu, tarih boyunca filozoflar ve hukukçular arasında tartışılan bir mesele olmuştur. Günümüzde hayvan hakları savunucuları, hayvanların da insanlar gibi acı çekebilen, duygusal varlıklar olduğunu vurgulayarak, onlara karşı sorumluluklarımızın olduğunu savunurlar.

Kitapta yer alan makalelerde, hayvanların insan toplumlarında nasıl bir statüye sahip oldukları ve bu statünün nasıl değiştirilebileceği üzerinde durulmaktadır. Hayvanların sadece insanların malı ya da mülkü olarak görülmesi, onların acı çekme kapasitelerini ve duygusal varlıklar olduklarını göz ardı eden bir anlayışın ürünüdür. Bu noktada, hayvanların ahlaki statülerinin yeniden değerlendirilmesi gerektiği vurgulanır.

Ahlaki statü meselesi, hayvanların insan toplumlarındaki yeriyle doğrudan ilişkilidir. Hayvanların hak sahibi varlıklar olarak kabul edilmesi, onların sömürülmesine ve kötü muameleye karşı bir koruma sağlar. Ancak bu haklar, yalnızca hukuki bir düzenlemeyle değil, aynı zamanda toplumsal bilinçle de desteklenmelidir. Yazarlar, hayvanların hukuki statülerine dair tartışmaların derinleşmesi gerektiğini savunarak, hayvanların yalnızca insanlar için faydalı olan varlıklar değil, kendi başlarına değerli canlılar olduğunu vurgularlar.

Toplumsal Cinsiyet ve Hayvanlar: Feminist Perspektiften Hayvan Çalışmaları

İnsan, Hayvan ve Ötesi kitabında yer alan bir diğer önemli tema, toplumsal cinsiyet ile hayvan çalışmalarının kesişim noktalarıdır. Feminist teoriler, uzun yıllardır insan-hayvan ilişkileri üzerine önemli katkılar yapmışlardır. Kitapta yer alan makalelerden biri, hayvanların ve kadınların tarihsel olarak nasıl benzer tahakküm süreçlerine maruz kaldıklarını ele alır.

Feminist teoriler, hayvanların ve kadınların tarih boyunca benzer ötekileştirme pratiklerine maruz kaldığını ve patriyarkal toplum düzeninde benzer şekilde sömürüldüklerini savunur. Hem kadınların hem de hayvanların doğayla ilişkilendirilmesi, onları insan-merkezci ve ataerkil iktidar yapılarına karşı savunmasız bırakmıştır. Bu bağlamda feminist hayvan çalışmaları, hayvanların da toplumsal cinsiyet çalışmalarının bir parçası olarak ele alınması gerektiğini savunur.

Kitapta sunulan feminist perspektifler, hayvanların cinsiyetlendirilmesi ve kadınların hayvanlaştırılması süreçlerine dikkat çeker. Özellikle hayvan bedenlerinin cinselleştirilmesi, onların birer metaya dönüştürülmesiyle sonuçlanır. Feminist düşünürler, bu noktada hayvan hakları mücadelesinin cinsiyet eşitliği mücadelesiyle paralellikler taşıdığını vurgularlar.

Sokak Köpekleri ve Kentsel Alanlarda Hayvan Varlığı

Türkiye'deki sokak hayvanları, özellikle de sokak köpekleri, İnsan, Hayvan ve Ötesi kitabında önemli bir yer tutar. Türkiye'de sokak köpekleri, modernleşme süreçleriyle birlikte değişen kentsel yapının bir parçası olarak ele alınır. Sokak köpeklerinin şehir yaşamındaki yeri, onların nasıl algılandığı ve bu köpeklere yönelik şiddet pratikleri, şehirleşmenin hayvanlar üzerindeki etkilerini gözler önüne serer.

Kitapta, sokak köpeklerine yönelik toplumsal algıların, modern şehircilik anlayışındaki dönüşümlerle nasıl değiştiği üzerinde durulur. Kentlerin modernleşmesiyle birlikte sokak köpeklerinin bir tehdit unsuru olarak algılanması, onların kontrol altına alınması ya da öldürülmesi gibi politikaları beraberinde getirmiştir. Bu süreç, aynı zamanda insanların hayvanlarla olan ilişkilerini de yeniden şekillendirmiştir.

Sokak köpekleri, modern şehircilik anlayışının ötekileştirdiği hayvanlar olarak ele alınır. Şehirlerde yaşayan bu hayvanların varlığı, güvenlik kaygıları ve hijyen gerekçeleriyle sıklıkla tehdit olarak algılanır. Bu durum, şehirlerde hayvan varlığının nasıl bir sorun olarak görüldüğünü ve insanların bu hayvanlara yönelik tutumlarının nasıl şekillendiğini gösterir. Kitapta, sokak köpeklerine yönelik bu algının, onların toplumsal dışlanmışlıklarının bir parçası olarak ele alınması gerektiği savunulmaktadır.

Hayvan Deneyleri ve Etik Tartışmalar

İnsan, Hayvan ve Ötesi kitabının bir diğer önemli tartışma alanı, hayvan deneyleri üzerinedir. Hayvan deneyleri, bilimsel araştırmalarda uzun süredir kullanılan bir yöntem olmasına rağmen, etik açıdan büyük bir sorun teşkil etmektedir. Hayvanlar, deneylerde genellikle acı çekmeye maruz bırakılır ve onların yaşam hakları ihlal edilir.

Kitapta yer alan makaleler, hayvan deneylerinin etik boyutlarını derinlemesine ele alırken, bu deneylerin insanlık tarihindeki yeri ve bilimsel ilerlemeler için ne kadar gerekli olduğu üzerine yoğunlaşır. Hayvanların bilimsel deneylerde kullanılması,

onların birer nesne ya da araç olarak görülmesine neden olur. Ancak bu yaklaşım, hayvanların acı çekme kapasitelerini ve duygusal varlıklar olduklarını göz ardı eder.

Hayvan deneylerinin etik sınırları, bilimsel araştırmaların gerekliliği ile hayvan haklarının korunması arasındaki dengeyi bulma sorunsalıyla karşı karşıya kalır. Yazarlar, bu dengeyi kurmanın zorluğuna dikkat çekerken, hayvanların deneylerde kullanılmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda bile etik standartların mutlaka göz önünde bulundurulması gerektiğini savunurlar.

İnsan ve Hayvan Arasındaki Hiyerarşi: Yoldaş Türler Kavramı

Kitapta insan ve hayvan arasındaki hiyerarşik ilişkinin nasıl dönüştürülebileceği üzerine de önemli tartışmalar yer alır. Donna Haraway’in "yoldaş türler" kavramı üzerinden insan-hayvan ilişkilerine yeni bir bakış açısı sunulmaktadır. Yoldaş türler, insan ve hayvan arasındaki ilişkinin karşılıklı bağımlılık temelinde yeniden düşünülmesi gerektiğini vurgular. İnsanlar ve hayvanlar, birbirlerine karşılıklı olarak bağımlıdırlar ve bu bağımlılık, ilişkilerini daha eşitlikçi bir zemine oturtma potansiyeli taşır.

Yazarlar, insanların hayvanları yalnızca hizmet eden varlıklar olarak görme eğiliminden vazgeçmeleri gerektiğini savunur. Bunun yerine, hayvanlarla kurulan ilişkilerin duygusal, kültürel ve toplumsal boyutlarının dikkate alınması gerektiği vurgulanır. Hayvanlar, sadece birer nesne ya da araç değil, kendi haklarına sahip bireyler olarak kabul edilmelidir.

Sonuç: İnsan, Hayvan ve Ötesi Kitabının Toplumsal ve Akademik Katkısı

İnsan, Hayvan ve Ötesi kitabı, insan-hayvan ilişkilerine dair eleştirel bir perspektif sunarken, bu ilişkilerin toplumsal, kültürel ve etik boyutlarını derinlemesine incelemektedir. Kitap, hayvan çalışmalarına dair yeni bir yaklaşım getirerek, insanın doğa ve diğer canlılarla olan ilişkisini yeniden düşünme ihtiyacını gündeme taşır.

Kitabın sunduğu katkılar, yalnızca akademik düzeyde kalmaz, aynı zamanda toplumsal bir bilinçlenme sürecine de katkıda bulunur. Hayvan hakları mücadelesi, insanın diğer canlılar üzerindeki tahakkümünü sorgularken, bu mücadelenin toplumsal adaletle olan ilişkisi de derinlemesine tartışılır. İnsan, Hayvan ve Ötesi, bu bağlamda insan merkezci düşünceyi sorgulayan ve hayvan hakları mücadelesine yeni bir perspektif kazandıran önemli bir eserdir.