Kitabın Adı:

Dostluk Üzerine  

Yazar             :

Marcus Tullius Cicero   

Çevirmen:

Çiğdem Dürüşken  

Sayfa:

108 

Cilt:

Ciltsiz 

Boyut:

12 X 20 

Son Baskı:

09 Mart, 2023 

İlk Baskı:

29 Ekim, 2017 

Barkod:

9786051715766 

Kapak Tsr.:

Adnan Elmasoğlu  

Editör:

Eyüp Çoraklı  

Kapak Türü:

Karton 

Yayın Dili:

Türkçe 

Orijinal Dili:

Latince 

Orijinal Adı:

De Amicitia 

 

 

Cicero'nun De Amicitia (Dostluk Üzerine) Eserinde Dostluğun Felsefi Temelleri ve Toplumsal Yeri

Giriş

Roma Cumhuriyeti’nin önde gelen filozoflarından Marcus Tullius Cicero, felsefi eserlerinde hem bireysel ahlak hem de toplumun düzeni hakkında derinlemesine düşüncelerini sunar. Bu eserlerden biri olan De Amicitia (Dostluk Üzerine), dostluk kavramını sadece kişisel bir ilişki olarak ele almaz; aynı zamanda toplumsal ve ahlaki bir bağ olarak inceler. Cicero’nun MÖ 44 yılında kaleme aldığı bu eser, yalnızca Roma toplumunun etik değerlerini yansıtmakla kalmaz, aynı zamanda felsefi düşüncenin evrensel bir yansıması olarak dostluk üzerine yapılan tartışmaların temel taşlarını oluşturur. Cicero’nun dostluk anlayışı, hem bireysel ilişkilerde hem de toplumun genel ahlaki yapısında önemli bir yer tutar.

Dostluk, Cicero’nun düşünce dünyasında, insan doğasının ve toplumun en yüksek erdemlerinden biri olarak yer alır. De Amicitia’da, dostluk sadece bir insanın başka bir insanla kurduğu yakınlık ilişkisi olarak tanımlanmaz; dostluk, erdemli bir yaşamın temelini oluşturur ve bu bağlamda toplumsal düzenin sağlanmasında da kritik bir rol oynar. Dostluk, Cicero’ya göre, yalnızca insanlar arasındaki karşılıklı sevgiden değil, aynı zamanda ahlaki değerlerin paylaşıldığı, güvenin inşa edildiği ve karşılıklı yardımlaşmanın güçlendirildiği bir ilişkidir.

Bu çalışmanın amacı, Cicero’nun De Amicitia adlı eserini felsefi temelleri üzerinden analiz etmek, dostluğun felsefi anlamını, toplumsal ve politik bağlamdaki yerini incelemek ve Cicero’nun dostluk anlayışının Roma toplumunun ahlaki yapısına nasıl katkıda bulunduğunu tartışmaktır. Ayrıca, Cicero’nun dostluk kavramının günümüzdeki toplumlarda nasıl karşılık bulabileceğini inceleyeceğiz.

1. Dostluk Kavramı: Cicero'nun Tanımı ve Temel İlkeleri

Cicero’nun De Amicitia eserinde dostluk, ilk bakışta, bireysel bir yakınlık olarak tanımlanabilir. Ancak bu eser, dostluğu çok daha geniş bir çerçevede ele alır. Cicero, dostluğu bir erdem olarak tanımlar ve onun yalnızca bireysel ilişkilerde değil, aynı zamanda toplumsal yaşamda da merkezi bir yere sahip olduğunu vurgular. Dostluk, insanlar arasındaki güven, karşılıklı sevgi ve erdemli bir yaşam sürme amacına dayalı bir bağdır. Bu bağlamda dostluk, insanın doğal bir ihtiyaçtır ve insana ait en yüksek değerlerden birisidir.

Cicero, dostluğu insan ilişkilerinin en yüksek biçimi olarak kabul eder. Ona göre, dostluk yalnızca bir kişinin başka bir kişiye karşı olan yakınlık ve duygusal bağı değildir. Dostluk, karşılıklı saygı, güven ve ortak erdemlere dayalı bir ilişkidir. Cicero, dostluğun en önemli özelliğinin karşılıklı çıkarların ötesinde, erdem ve doğruluk üzerine kurulu olması gerektiğini savunur. Gerçek dostluk, birbirine bağlılık, güven ve erdemli yaşam sürme gayesinin bir birleşimidir.

Cicero, dostluğu şu şekilde tanımlar: “Gerçek dostluk, yalnızca dışsal faydalar için kurulan bir ilişki değil, en yüksek erdemlere dayanan, karşılıklı yardım ve destekle beslenen bir ilişkidir.” Bu tanım, dostluğun yalnızca kişisel tatmin ve çıkar sağlama amacı taşımadığını, aksine her iki tarafın da ahlaki gelişimine katkı sağlamak için kurulduğunu gösterir. Bir dost, diğerinin erdemli bir yaşam sürmesini teşvik eder ve bu sayede dostluk güçlenir. Cicero'nun dostluk anlayışı, aynı zamanda insanlar arasındaki ilişkiyi erdemli bir bağ olarak kabul eder ve toplumda adaletin sağlanmasında dostluğun önemli bir rolü olduğunu vurgular.

2. Dostluğun Toplumsal Yeri: Cicero’nun Perspektifi

Cicero’nun dostluk anlayışı, yalnızca bireysel ilişkilerle sınırlı kalmaz; aynı zamanda toplumsal yapılar ve politik ilişkiler üzerine de önemli bir etki yapar. De Amicitia’da dostluk, toplumsal düzenin sağlanmasında ve insanların erdemli bir yaşam sürmesinde önemli bir araçtır. Cicero’ya göre, dostluk sadece bireyler arasındaki yakın bir ilişki değildir; aynı zamanda toplumun genel yapısının güçlendirilmesi için gerekli bir faktördür.

Roma toplumu, Cicero’nun yaşamış olduğu dönemde, arkadaşlık ilişkileri ve politik bağlar üzerinden şekillenmişti. Cicero, dostluğu bu bağlamda ele alır ve ona toplumsal bir anlam yükler. Dostluklar, bireyler arasında yalnızca kişisel bir yakınlık değil, aynı zamanda toplumsal erdemlerin ve adaletin güçlendirildiği bir araçtır. Bir toplumun düzgün işleyebilmesi için, üyeleri arasında güven, karşılıklı saygı ve erdemli ilişkilerin var olması gerekir. Bu erdemler, dostluklar aracılığıyla gelişir.

Cicero, dostluğun toplumsal hayattaki rolünü belirlerken, politik ilişkilerde de dostluğun önemli bir yer tuttuğunu ifade eder. Özellikle Roma’daki politik elitlerin, iktidar ilişkilerini sürdürmek ve toplumun çıkarlarını savunmak için birbirlerine yakınlık gösterdikleri dostluklar, toplumsal yapının önemli unsurlarındandır. Ancak Cicero, dostluğu yalnızca çıkar ilişkileri üzerinden kurmanın, gerçek dostluğu doğurmayacağını vurgular. Dostluk, erdemli bir temele dayalı olmalıdır; aksi takdirde toplumsal adaletin sağlanması mümkün olmayacaktır.

Cicero'nun dostluk anlayışına göre, dostluk aynı zamanda kişisel mutluluğun ve toplumun genel refahının sağlanmasında kritik bir rol oynar. Dostlar arasındaki bağlar, bireylerin toplumsal sorumluluklarını yerine getirmelerine, birbirlerine yardımcı olmalarına ve toplumu daha adil bir hale getirmelerine olanak sağlar. Bu bağlamda dostluk, sadece bireyler arasında değil, toplumun her kesiminde adaletin ve erdemin sürdürülmesine yardımcı olan bir toplumsal değerdir.

3. Dostluk ve Erdem: Ahlaki Bağlantılar

Cicero, De Amicitia eserinde, dostluğun en temel özelliğinin erdemlere dayalı olması gerektiğini savunur. Gerçek dostluk, ancak erdemli insanların birbirlerine yakınlık göstermesiyle oluşur. Cicero, erdemin insanın doğasında bulunan temel bir özellik olduğunu vurgular ve dostluğu, bu erdemleri birbirine aktaran bir ilişki biçimi olarak tanımlar. Erdemli bir dost, diğerinin iyiliğini ister ve bu, dostluğun sürekliliği için gereklidir.

Cicero, erdemli dostluğu tanımlarken, bir dostun sadece başkalarına yardım etmekle kalmadığını, aynı zamanda onların ahlaki gelişimlerini desteklemek ve doğru yolu göstermeyi amaçladığını belirtir. Bu bağlamda dostluk, bireylerin moral gelişimlerine hizmet eder ve toplumsal refahı artırır. Cicero’ya göre, dostlar birbirlerinin erdemli yaşamlarını destekler ve bu da onların aralarındaki bağı güçlendirir. Bir dost, diğerinin erdemli bir yaşam sürmesini teşvik eder, karşılıklı yardımlaşma ve doğruyu söyleme ile dostluklarını pekiştirir.

Cicero, dostluğun bu erdemli yönünü savunarak, insanların sadece çıkarları doğrultusunda değil, aynı zamanda doğruyu arama ve erdemli bir yaşam sürme amacıyla dostluklar kurmalarını önerir. Gerçek dostluk, zamanla daha derinleşir ve yalnızca dışsal şartlar değil, içsel erdemlere dayalı olarak sürdürülebilir. Bu noktada Cicero, dostluğun yalnızca bireysel fayda için değil, toplumsal değerlerin güçlendirilmesi amacıyla kurulan bir ilişki olduğunu vurgular.

4. Dostluğun Zorlukları ve Korunması

Cicero, dostluğun erdemli bir bağ olarak var olabilmesi için zaman zaman zorluklarla karşılaşabileceğini kabul eder. Dostluklar, yalnızca karşılıklı güven ve dürüstlükle sürdürülebilir. Ancak dostluklar, bireylerin içsel çatışmaları, zamanla değişen çıkarlar veya yanlış anlamalar gibi engellerle karşılaşabilir. Cicero, dostluğun bu tür zorluklar karşısında korunması gerektiğini savunur. Gerçek dostluk, bu engellerin aşılabilmesi için erdemli bir temele dayanmalıdır.

Cicero’nun dostluk anlayışında, dostlukların sürdürülmesi ve korunması için sürekli bir çaba gereklidir. Dostlar, birbirlerinin ahlaki gelişimlerini teşvik etmeli, birbirlerine destek olmalı ve zorluklar karşısında bir arada durmalıdır. Dostluk, zamanla olgunlaşan ve pekişen bir bağdır; ancak bu, sürekli çaba gerektiren bir süreçtir.

Sonuç

Cicero’nun De Amicitia adlı eseri, dostluk kavramının felsefi temellerini atarken, aynı zamanda Roma toplumunun ahlaki yapısını güçlendiren önemli bir öğreti sunar. Cicero’ya göre, dostluk, sadece bireysel ilişkilerin ötesinde, toplumsal ve ahlaki bir bağdır. Gerçek dostluk, erdem ve karşılıklı saygıya dayalıdır ve bu özellikleriyle hem bireysel yaşamı hem de toplumun genel yapısını güçlendirir.

Cicero’nun dostluk anlayışı, sadece Roma dönemine ait bir öğreti olmanın ötesinde, günümüz toplumsal yapılarında da geçerliliğini koruyan evrensel bir felsefi değerdir. Gerçek dostluk, karşılıklı yardımlaşma, erdemli bir yaşam sürme amacıyla kurulur ve bu bağ, bireylerin ve toplumların moral ve etik gelişiminde merkezi bir rol oynar.