Kitabın Adı:

Yöntem Üzerine Konuşma 

Yazar             :

René Descartes   

Çevirmen:

Çiğdem Dürüşken  

Sayfa:

134 

Cilt:

Ciltsiz 

Boyut:

12 X 20 

Son Baskı:

18 Kasım, 2020 

İlk Baskı:

02 Ekim, 2015 

Barkod:

9786051711621 

Kapak Tsr.:

Adnan Elmasoğlu  

Editör:

Eyüp Çoraklı  

Kapak Türü:

Karton 

Yayın Dili:

Türkçe 

Orijinal Dili:

Latince 

 

 

Orijinal Adı:

Discours de la méthode 

 

Rene Descartes'in Yöntem Üzerine Konuşma (Discours de la Méthode): Modern Felsefenin Temelleri ve Akılcı Yöntem

Giriş

Rene Descartes’in Yöntem Üzerine Konuşma (Discours de la Méthode), 1637 yılında yayımlanan ve felsefenin temel taşlarını oluşturan bir metin olarak Batı felsefesinin dönüm noktalarından birini işaret eder. Descartes bu eserinde, insan aklının doğru bilgiye nasıl ulaşabileceğine dair geliştirdiği yöntemi sunar. Aynı zamanda felsefi düşüncenin yalnızca kavramsal bir tecrübe olamayacağını, daha güvenilir ve sistematik bir temele dayanması gerektiğini savunur. Yöntem Üzerine Konuşma, metni, rasyonalist felsefenin ilkelerini açıkça belirleyen bir manifesto olarak kabul edilebilir ve modern felsefenin doğuşunu simgeler. Bu eserde Descartes, yönteminin yalnızca bir bilgi edinme yöntemi değil, aynı zamanda doğru düşünmenin ve şüpheciliğin bir aracı olarak da işlev görmesini amaçlamaktadır.

Bu tezde, Descartes’in Yöntem Üzerine Konuşma adlı eserine dair kapsamlı bir inceleme yapılacak, eserin felsefi bağlamı, temel argümanları ve yöntemsel çerçevesi ele alınacaktır. Ayrıca, Descartes’in bu metinle felsefeye yaptığı katkılar ve modern düşünceye etkileri tartışılacak, eserinin epistemolojik, ontolojik ve metodolojik yönleri derinlemesine incelenecektir. Bu bağlamda, Descartes’in geliştirdiği şüpheci yöntem, akılcı düşüncenin güçlendirilmesi, metafiziksel sorgulamalar ve insan bilgi kapasitesine dair verdiği yeni perspektifler ele alınacaktır.

1. Descartes ve Felsefi Bağlam

Rene Descartes, 1596-1650 yılları arasında yaşamış Fransız bir filozof, matematikçi ve bilim insanıdır. Felsefi kariyerinin başlangıcında, bilimsel bilgilere olan ilgisiyle tanınmış ve daha sonra bu bilimsel ilgisini felsefi bir temele dayandırmaya çalışmıştır. Descartes’in felsefesi, Ortaçağ skolastik düşüncesinin dogmatik yapısına karşı bir başkaldırı olarak doğmuş, felsefi düşüncede köklü bir dönüşümü başlatmıştır. Skolastik düşünce, ortaçağ boyunca büyük ölçüde Hristiyanlık öğretilerine ve Antik Yunan filozoflarının düşüncelerine dayanıyordu; ancak Descartes, bilginin sağlam temellere dayanması gerektiğini savunarak, rasyonalist ve metodik bir yaklaşımı tercih etmiştir.

Yöntem Üzerine Konuşma, Descartes’in felsefi sisteminin temelini oluşturan eserlerinden biridir ve yazıldığı dönemde büyük bir yenilik taşıyan bir metin olarak kabul edilir. Eser, hem bilimsel bir araştırma yöntemi önerir hem de insan bilgisinin sınırlarını sorgular. Descartes bu eseri yazarken hedeflediği amaç, şüpheden uzak, güvenilir ve sağlam bir bilgi temeli oluşturmaktır. Aynı zamanda, insan aklının sınırlarını ve doğasını anlamak için geliştirdiği şüphecilik metoduyla, sadece bilgi edinmeyi değil, doğru düşünmeyi de amaçlamıştır.

---

2. Eserin Yapısı ve Temel Argümanları

Yöntem Üzerine Konuşma, dört ana bölümden oluşur ve her bir bölümde Descartes, bilgi edinme sürecini ve doğru düşünme yöntemini açıklamaktadır. Eserin ilk bölümü, yazarın eğitiminden ve bilimsel ilgilerinden bahsederken, ikinci bölümde doğru düşünme yöntemini arayışa başlar. Üçüncü bölümde, Descartes bilginin elde edilmesi için geliştirdiği temel ilkelere odaklanır ve son olarak, dördüncü bölümde elde ettiği sonuçları aktarır. Descartes’in metni, hem bir kişisel serüvenin hem de entelektüel bir devrimin izlerini taşır.

2.1. Şüphecilik: "Cogito Ergo Sum"

Descartes’in Yöntem Üzerine Konuşma’daki en temel argümanı, şüpheciliktir. Descartes, bilginin temellerini sorgulamaya başlar ve "şüphe etmenin" akıl yürütme sürecinde gerekli bir adım olduğunu savunur. Bu şüphecilik, gerçek bilgiye ulaşmanın yoludur. Descartes’in bu şüphecilik anlayışında, her şeyin sorgulanabilir olduğunu kabul eder ve duyuların yanıltıcı olabileceğini öne sürer. Duyuların güvenilmezliği, fiziksel dünyaya dair bilgilerin ne kadar güvenilir olduğuna dair ciddi soru işaretleri oluşturur.

Descartes, zihnin ve bedenin ayrı iki varlık olarak düşündüğü, klasik "zihin-beden" problemine de bu noktada bir giriş yapar. Bu süreç, onun ünlü "Cogito, ergo sum" (Düşünüyorum, o halde varım) argümanına yol açar. Descartes, şüphe ederken bile "düşünüyor" olmanın, yani bilinçli bir varlık olmanın bir kesinlik olduğunu savunur. Bu argüman, bilginin temelini oluşturan tek kesin yargıyı ifade eder. Şüphe edebilmek, Descartes’e göre insanın varlığını doğrulayan tek şeydir. Bu argüman, felsefi düşüncenin temel taşlarından biri olmuş ve modern felsefenin başlangıcı olarak kabul edilmiştir.

2.2. Doğal Işık ve Akıl

Descartes’in epistemolojik yaklaşımının önemli bir parçası, "doğal ışık" kavramıdır. Descartes, doğuştan gelen bir akıl ışığının insan zihninde var olduğunu savunur. Bu ışık, doğruyu yanlıştan ayıran, her insana özgü olan bir kavrayış kapasitesidir. Descartes, insan zihninin doğuştan sahip olduğu bu akıl ışığı sayesinde doğru bilgiye ulaşabileceğini belirtir. Fakat bu ışık, yalnızca doğru yöntemle kullanılmalıdır.

Descartes’in önerdiği yöntem, duyulara dayanmadan sadece akıl yoluyla bilgi edinmeyi amaçlayan bir akıl yürütme sürecidir. Bu süreç, şüpheciliğin temelini atarak, insan zihninin her türlü yanıltıcı etkiden arındırılmasını sağlar. Descartes, insan aklının kendi içsel doğrularına ve mantıklı çıkarımlarına dayanarak gerçek bilgiye ulaşabileceğini savunur. Bu, bilimsel yöntemin doğrudan temellerini atmıştır.

2.3. Yöntemsel Şüphe ve Metodolojik Yaklaşım

Descartes’in felsefi sisteminin en temel yönlerinden biri, "metodolojik şüphe"dir. Bu yöntem, bir şeyin kesin olarak doğru olup olmadığını belirlemek için her şeyi şüpheyle karşılamak gerektiği fikrine dayanır. Descartes, doğa bilimlerinde olduğu gibi, felsefi düşüncede de sistematik bir yaklaşımın izlenmesi gerektiğini savunur. Bu nedenle, her şeyin şüpheyle sorgulanması gerektiği fikrini ortaya atar. Ancak bu, sonuçta doğruluğun kesin olarak ortaya konacağı bir süreçtir.

Bu metodolojik şüphe, yalnızca felsefede değil, bilimin de gelişmesinin önünü açmıştır. Descartes, bilimsel yöntemin ve akılcı yaklaşımın en belirgin temsilcilerindendir. Ayrıca, Yöntem Üzerine Konuşma eserinde, matematiksel düşüncenin kesinliğini ve doğruluğunu örnek olarak verir. Descartes, matematiksel düşüncenin doğasına ve onun, mantıklı çıkarımlara dayanan yapısına büyük bir övgüde bulunur.

2.4. Zihin-Beden Problemi ve Metafizik

Descartes’in Yöntem Üzerine Konuşma’daki önemli bir diğer katkısı, zihin-beden ilişkisinin ele alındığı metafiziksel sorgulamalardır. Descartes, zihin ve bedenin iki ayrı varlık olduğunu savunmuş ve bu ayrımı felsefeye kazandırmıştır. Bedensel dünya, maddi ve mekanik bir yapıya sahipken, zihinsel dünya bilinçli düşünceler ve ruhsal durumlarla ilgilidir. Bu ayrım, Descartes’in felsefesinin temel taşlarından biridir ve felsefi düşüncenin evriminde büyük bir rol oynamıştır.

Descartes’in zihin-beden ayrımına yönelik geliştirdiği görüş, günümüzde hâlâ devam eden bir felsefi tartışmanın temelini atmıştır. Zihin ve beden arasındaki ilişki, özellikle nörobilim, psikoloji ve yapay zeka gibi alanlarda bugüne kadar etkili olmuştur. Bu düşünce, ayrıca modern psikoloji ve bilinç felsefesi için önemli bir temel oluşturur.

3. Descartes’in Modern Felsefeye Etkileri

Descartes, yalnızca bireysel bir filozof olarak değil, aynı zamanda düşünce tarihinin önemli bir dönüm noktasını işaret eden bir düşünürdür. Yöntem Üzerine Konuşma, sadece felsefi düşünceye değil, bilimsel yöntemlerin gelişmesine de katkı sağlamıştır. Descartes’in epistemolojik ve metodolojik yaklaşımları, bilimsel devrimle paralel bir şekilde gelişmiş ve modern bilimin temellerini atmıştır. Descartes’in şüphecilik anlayışı, bilimde deneysel verilerin ön planda olduğu yeni bir paradigmanın doğmasına zemin hazırlamıştır.

Aynı zamanda, Descartes’in felsefesi, bireysel insanın akıl ve düşünme kapasitesine dayalı bir epistemoloji geliştirmiştir. Bu perspektif, bireysel özgürlük ve öznenin düşünsel gücünü yüceltmiştir. Bu anlayış, modern felsefede öznenin ve aklın ön planda olduğu bir düşünce biçiminin benimsenmesinde etkili olmuştur.

Sonuç

Rene Descartes’in Yöntem Üzerine Konuşma adlı eseri, yalnızca 17. yüzyılın felsefi ve bilimsel düşüncesine değil, bugünkü modern felsefenin temel taşlarını atmıştır. Descartes, sistematik şüphecilik ve metodolojik akıl yürütme ilkelerini ortaya koyarak, felsefi düşüncenin daha rasyonel ve bilimsel bir temele dayanmasını sağlamıştır. Aynı zamanda, zihin-beden ayrımını yaparak, modern psikoloji ve felsefenin temel tartışmalarına öncülük etmiştir. Yöntem Üzerine Konuşma’nın etkileri, bugün de felsefe, bilim ve sosyal bilimlerdeki düşünce yapılarına yansıyarak Descartes’in modern düşünceye yaptığı katkıyı sürdürüyor.