Kitabın Adı:

Fragmanlar  

Yazar             :

Parmenides   

Çevirmen:

Kaan H. Ökten  

Sayfa:

160 

Cilt:

Ciltsiz 

Boyut:

12 X 20  

Son Baskı:

20 Aralık, 2022 

İlk Baskı:

26 Aralık, 2019 

Barkod:

9786050381153 

Kapak Tsr.:

Adnan Elmasoğlu  

Editör:

Eyüp Çoraklı  

Kapak Türü:

Karton 

Yayın Dili:

Türkçe 

 

 

 

Orijinal Adı:

Apospasmata 

Parmenides'in Apospasmata Eserinin İncelenmesi: Varlık ve Düşünce Üzerine Bir Teorik Derinleşme

Giriş

Felsefe tarihi, düşüncenin evrimini etkileyen pek çok önemli figür ve eserle şekillenmiştir. Bu figürlerden biri de, felsefenin doğuşunun erken dönemlerinde, varlık, gerçeklik ve düşünce üzerine derinlemesine felsefi analizler yapan Parmenides'tir. Antik Yunan felsefesinin bu önemli düşünürü, özellikle varlık anlayışı ve metafiziksel teorileriyle, Batı düşüncesine sağlam bir temel atmıştır. Onun düşünceleri, daha sonraki filozofların ontoloji, epistemoloji ve metafizik konularındaki tartışmalarını doğrudan etkilemiştir. Parmenides’in varlık anlayışını ve Apospasmata (Fragmanlar) adlı eserini incelemek, hem onun felsefi mirasını hem de antik Yunan felsefesinin doğuşunu anlamak açısından kritik bir öneme sahiptir.

Parmenides, Elea Okulu’nun kurucusu olarak, varlık, değişim ve düşünce gibi evrensel temalar üzerine geliştirdiği görüşlerle, felsefi düşüncenin en temel sorularına cevap aramıştır. Apospasmata (Fragmanlar) eseri, Parmenides’in felsefesinin merkezini oluşturan bu görüşlerin derinlemesine işlendiği bir kaynaktır. Ancak bu eser, sadece onun düşünce sistemini değil, aynı zamanda Antik Yunan felsefesinin başlangıcına dair önemli ipuçlarını da sunmaktadır. Bu yazı, Apospasmata'yı inceleyerek Parmenides'in varlık anlayışını ve bu anlayışın sonraki felsefi düşünceleri nasıl şekillendirdiğini detaylı bir şekilde ele alacaktır.

1. Parmenides’in Felsefesi: Varlık, Gerçeklik ve Düşünce Üzerine

Parmenides’in felsefesi, yalnızca Antik Yunan felsefesinin değil, aynı zamanda Batı felsefesinin temel taşlarını atmış önemli bir sistemdir. Onun felsefesi, özellikle "Varlık nedir?" sorusuna verdiği cevaplarla tanınır. Parmenides, bu soruyu cevaplarken, gerçekte var olan şeyin bir ve değişmez olduğunu savunur. "Değişim ve hareket yoktur," der. O, düşüncenin evrimine katkıda bulunan bu görüşleriyle, antik dünyanın çoğu düşünürü tarafından kabul edilen çokluk ve değişim anlayışına karşı çıkar. Parmenides’e göre, değişim bir yanılsamadır; çünkü gerçek anlamda varlık değişime uğramaz.

Parmenides’in varlık anlayışı, ele aldığı temel ontolojik soruya verdiği yanıtla şekillenir: "Varlık nedir?" Parmenides, varlığın "bir" olduğunu, tek ve bölünemez olduğunu belirtir. Gerçeklik yalnızca bir olmalıdır, çünkü birden fazla olan bir şey var olamaz. Çokluk, Parmenides’e göre bir yanılsamadır ve gerçekliğin birliğine zarar verir. Bu görüş, onun felsefi sisteminin temelidir ve tüm öğretileri bu temel üzerinde yükselir.

Parmenides’in "Değişim yoktur" görüşü de, felsefi düşüncenin en önemli konularından birini ele alır. O, değişimin ve hareketin varlıkla çeliştiğini, dolayısıyla gerçekliğin değişmediğini ileri sürer. Bu, onun felsefesinin en radikal ve devrimci unsurlarından biridir. Parmenides, "Her şey değişir" anlayışına karşı çıkarak, gerçekliğin durağan ve değişmez olduğuna dair güçlü bir argüman ortaya koymuştur. Bu argüman, felsefe tarihinde büyük bir dönüm noktası oluşturmuş ve onun takipçileri tarafından farklı şekillerde geliştirilmiştir.

2. Apospasmata (Fragmanlar) Eserinin Teması ve Felsefi İçeriği

Parmenides’in Apospasmata adlı eseri, felsefi düşünceye dair bir dönüm noktasıdır. Eser, varlık ve düşünce üzerine geliştirdiği ontolojik görüşlerini sistematik bir şekilde ortaya koymaktadır. Ancak Apospasmata, tam olarak günümüze ulaşmamış ve eserinin yalnızca bazı fragmanları kalmıştır. Yine de bu fragmanlar, Parmenides’in felsefi görüşlerini anlamak için oldukça önemlidir.

Eserin ana teması, "Varlık" ve "değişim" arasındaki ilişkiyi ele alır. Parmenides, varlık hakkında yaptığı açıklamalarda, "Varlık bir'dir ve değişmezdir" fikrini savunur. Bu, onun felsefesinin merkezinde yer alan temel bir iddiadır. Apospasmata’da, varlık bir ve tek olmalıdır, çünkü çokluk ve değişim, gerçekliği zedeleyen illüzyonlardır. Parmenides, varlığın bir olduğunu iddia ederken, aynı zamanda "Varlık bir olduğu için hareket etmez, değişmez" görüşünü de benimser.

Yokluk konusu da, Apospasmata’nın önemli temalarından biridir. Parmenides, yokluğun mümkün olamayacağını savunur. Ona göre, eğer bir şey yoksa, o şeyin var olması düşünülemez. Çünkü düşünme, varlıkla ilişkilidir. Eğer bir şey yoksa, o şey hakkında düşünmek de mümkün değildir. Bu, onun ontolojik düşüncesinin bir başka önemli yönüdür.

Ayrıca, Apospasmata’da, Parmenides’in "düşünme ile varlık arasında bir ilişki" kurma çabası da görülür. O, düşünmenin yalnızca varlıkla uyum içinde olabileceğini savunur. Gerçekten var olan şey, düşünme yoluyla da ulaşılabilirdir. Bu görüş, sonraları Platon’un düşüncesinde de etkili olacaktır. Platon, idealar teorisini geliştirirken, Parmenides’in "düşünce ve gerçeklik uyumludur" anlayışını esas alır.

3. Zaman, Hareket ve Değişim: Parmenides’in Eleştirisi

Parmenides’in felsefesindeki en önemli eleştirilerden biri, zaman ve hareket üzerine olanlardır. O, zamanın ve hareketin gerçeklikte yer almadığını, dolayısıyla birer yanılsama olduğunu savunur. Zaman, değişimin bir göstergesi olarak kabul edilir. Ancak Parmenides, zamanın da varlıkla örtüşmediğini belirtir. Ona göre, varlık yalnızca bir olmalıdır ve bir şeyin değişmesi ya da zaman içinde ilerlemesi, varlıkla çelişir.

Hareket meselesi, Parmenides için bir diğer kritik konudur. Hareket, bir şeyin yer değiştirmesi olarak tanımlanabilir. Ancak hareket, Parmenides’e göre bir yanılsamadır. O, gerçek anlamda var olan bir şeyin hareket edemeyeceğini savunur. Hareket, yalnızca bir düşünsel fenomen olarak var olabilir, çünkü gerçeklik durağandır. Bu görüş, felsefe tarihinde büyük bir yankı uyandırmış ve sonraki filozoflar, hareketin gerçekliği ve ontolojik rolünü Parmenides’in bakış açısıyla sorgulamaya başlamıştır.

4. Parmenides’in Etkisi: Elea Okulu ve Sonraki Felsefi Gelişim

Parmenides, Elea Okulu’nun kurucusudur ve onun felsefi düşünceleri, okulu oluşturan diğer filozoflar üzerinde büyük bir etki bırakmıştır. Elea Okulu’nun önemli figürlerinden Zenon, Parmenides’in değişim ve çokluk eleştirilerini daha da derinleştirerek, "çokluk" ve "hareket" üzerine güçlü bir argüman ortaya koymuştur. Zenon’un paradoksları, Parmenides’in "değişim yoktur" görüşünü daha da pekiştiren bir araç olmuştur.

Elea Okulu’nun diğer önemli figürü olan Melissus da, Parmenides’in düşüncelerini benzer bir biçimde savunmuş ve "varlık bir olmalı" görüşünü ileri sürmüştür. Melissus, Parmenides’in değişim ve çokluk eleştirisini geliştirerek, evrenin tek ve değişmez olduğunu savunmuştur. Bu görüşler, sonraki felsefi tartışmalara önemli bir katkı yapmış ve batı metafiziğinin temel sorunlarını belirlemiştir.

Parmenides’in felsefesinin etkisi, yalnızca Elea Okulu’yla sınırlı kalmamış, Platon ve Aristoteles gibi sonraki büyük düşünürlerin çalışmalarında da kendisini göstermiştir. Platon’un idealar teorisi, Parmenides’in "gerçeklik bir olmalıdır" anlayışından büyük ölçüde etkilenmiştir. Aristoteles ise, Parmenides’in değişim ve hareketin mümkün olmadığını savunan görüşlerini eleştirerek, hareketin ve değişimin evrenin özünde yer aldığını savunmuştur.

Sonuç

Parmenides, Batı felsefesinin en önemli figürlerinden biri olup, Apospasmata adlı eseriyle varlık, düşünce ve gerçeklik üzerine derin bir felsefi inceleme yapmıştır. Onun varlık anlayışı, değişim ve çokluk gibi kavramları sorgulamış ve felsefi düşünceyi yeni bir boyuta taşımıştır. Parmenides’in düşüncelerinin etkisi, sadece kendi zamanıyla sınırlı kalmamış, sonrasında gelen filozoflar üzerinde de büyük bir etki yaratmıştır. Onun eserleri, varlık ve düşünce üzerine yapılan tartışmaların temel taşlarını atmış ve batı metafizik düşüncesinin temel ilkelerinin gelişmesine katkı sağlamıştır.