Kitabın Adı:

Ütopya  

Yazar             :

Thomas More   

Çevirmen:

Çiğdem Dürüşken  

Sayfa:

248 

Cilt:

Ciltsiz 

Boyut:

12 X 20 

Son Baskı:

13 Şubat, 2023 

İlk Baskı:

08 Eylül, 2014 

Barkod:

9786051069173 

Kapak Tsr.:

Adnan Elmasoğlu  

Editör:

Eyüp Çoraklı  

Kapak Türü:

Karton 

Yayın Dili:

Türkçe 

Orijinal Dili:

Latince 

 

Orijinal Adı:

Utopia 

 

Thomas More’un Ütopya Eserinde Toplumsal Adalet ve İdeal Devlet Modeli

Giriş:

Thomas More’un 1516 yılında yayımlanan Ütopya (Utopia), Batı düşüncesinin en önemli klasiklerinden biri olarak kabul edilir. Bu eser, ideal bir toplum ve devletin nasıl şekilleneceği hakkında derin felsefi sorular ortaya koyar. Ütopya, yalnızca bir sosyal ve siyasi yapının tasarımı olmakla kalmaz, aynı zamanda dönemin toplumsal, dini ve siyasi yapıları üzerinde sert bir eleştiri içerir. More, bu eseri aracılığıyla, mevcut Avrupa toplumlarının sorunlarına dair derin bir eleştiri getirirken, aynı zamanda daha adil, eşitlikçi ve akılcı bir toplumun temellerini atmayı amaçlar.

Bu yazıda, Ütopya eserini yüksek lisans seviyesinde derinlemesine inceleyecek, eserdeki toplumsal eleştiriyi, ideal devlet modelini, adalet anlayışını ve insan doğasına dair çıkarımlarını detaylı bir şekilde tartışacağız. Ayrıca, More’un ütopyasında yer alan siyasi, ekonomik ve sosyal düzenin, zamanının ötesine geçerek günümüz toplumlarıyla olan ilişkisini ele alacağız.

1. Ütopya’nın Dönemin Toplumsal ve Siyasi Yapıları Üzerindeki Eleştirisi

Thomas More’un Ütopya’sı, 16. yüzyılın başlarındaki Avrupa’nın toplumsal yapısını doğrudan eleştiren bir eser olarak karşımıza çıkar. More, dönemin İngiltere’sindeki sosyal eşitsizlik, yoksulluk, dini yozlaşma ve siyasi despotizm gibi konuları ciddi bir şekilde sorgular. Ütopya, mevcut dünya düzeninin bireylerin özgürlüğünü kısıtladığını, zenginlerin daha da zenginleşirken fakirlerin sefalet içinde yaşamaya mahkûm olduklarını, özellikle feodal sistemin adaletsizlikleriyle şekillendiğini dile getirir.

Eserin başında, ünlü Utopiya adasında yaşayan bir karakter olan Raphael Hythloday, İngiltere’nin hükümetini ve toplumsal yapısını eleştirir. Hythloday’in gözlemleri, More’un İngiltere’deki toplum yapısını ne kadar derinlemesine incelediğini gösterir. Bu bağlamda, Ütopya’da dile getirilen eleştiriler, yalnızca dönemin İngiltere’sine değil, aynı zamanda tüm Avrupa’ya yöneltilmiş birer toplumsal yorumdur.

More, dönemin İngiltere’sinde gördüğü toplumsal sorunları açık bir şekilde dile getirir. Toprak sahibi olan soyluların fakirleri işgal ettiği, köleliğin yaygınlaştığı, din adamlarının halkı sömürdüğü, hükümetin halkın ihtiyaçları yerine kendi çıkarlarını ön planda tuttuğu bir toplumsal düzende, More'un önerdiği alternatifin ne kadar radikal olduğunu görmek mümkündür. Ütopya adası, bu adaletsizliğin, eşitsizliğin ve yoksulluğun ortadan kaldırıldığı bir yerdir. Burada tüm insanlar eşittir, herkes kendi ihtiyaçlarını karşılamak için çalışır, fakat zenginlik ve güç arasındaki farklar yoktur.

2. Ütopya: İdeal Toplum ve Devlet Modeli

More, Ütopya’da anlatılan ideal toplumda, adaletin, eşitliğin ve refahın esas alındığı bir düzen öngörür. Bu ütopyada, özel mülkiyetin kaldırıldığı, her bireyin eşit haklara sahip olduğu ve herkesin iş gücüne göre üretim yaparak toplumun refahına katkıda bulunduğu bir sistem yer alır. Herkesin devlet tarafından belirlenen bir işte çalıştığı, ancak bu işlerin zeka ve yeteneklere göre paylaştırıldığı bir toplum düzeni söz konusudur.

Ütopya adasında, toplumun temel taşı olan aileler oldukça basit yapılarla örgütlenmiştir. Aileler, devletin sağladığı ortak alanlarda yaşar, birbirlerine yardım eder ve toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için birlikte çalışırlar. Bu ideal devlet modeli, halk arasında sınıf farklarının ortadan kaldırılmasını sağlar ve herkesin eşit bir şekilde yaşayabilmesi için gerekli düzenlemeler yapılır. Bu düzende, insanlar kendi yeteneklerine ve isteklerine göre belirli bir meslek seçerler, ancak devletin sağladığı sosyal güvenlik şemsiyesi altında, tüm bireyler eşit şekilde desteklenir.

More’un Ütopya’sındaki bu toplumsal düzen, dönemin feodal ve monarşik sistemlerine karşı bir başkaldırıdır. Özel mülkiyetin ortadan kaldırılması, toplumda bir eşitlikçi yapı oluşturmayı hedeflerken, aynı zamanda bireylerin refahı ve mutluluğu için bir güvence sunar. Bu ütopyada, devlet yalnızca düzeni sağlamakla kalmaz, aynı zamanda bireylerin mutluluğunu ve refahını garanti altına alacak sosyal politikalar uygular.

3. Adalet ve Eşitlik Anlayışı: More’un İdeal Düzeni

Ütopya’da adalet, eşitlik ve halkın refahı büyük bir öneme sahiptir. More’un adalet anlayışı, sadece hukuksal bir düzeni değil, aynı zamanda toplumsal yapının her yönüne yayılan bir eşitlikçi yaklaşımı da içerir. Ütopya’da, suçlulara verilen cezalar, onların suçu işlemesindeki motivasyonları anlamaya dayalıdır; dolayısıyla, ceza adaletli ve insancıldır. Suçlular, cezalarını çektikten sonra toplumlarına yeniden entegre edilirler. Ayrıca, Utopiya halkı sadece birbirlerine karşı değil, doğaya karşı da sorumluluk taşır ve çevreyi tahrip etmeden yaşamak için gerekli adımlar atılır.

More’un adalet anlayışı, aynı zamanda sosyal ve ekonomik eşitlik üzerinde de yoğunlaşır. Ütopya halkı arasında özel mülkiyet yoktur; bu, toplumda büyük eşitsizliklerin ve sınıf farklılıklarının önüne geçmek için atılmış bir adımdır. Toplumda tüm bireylerin eşit olduğu düşüncesi, More’un ideallerini yansıtan bir temel ilke olarak işler. Buradaki eşitlik, aynı zamanda kadınların ve erkeklerin eşit haklara sahip olmasından da anlaşılabilir. Ütopya’da, kadınlar toplumda önemli roller üstlenir ve tıpkı erkekler gibi çalışmak zorundadırlar. Erkek ve kadın arasındaki ayrımın ortadan kaldırılması, dönemin geleneksel cinsiyet rollerine karşı bir eleştiridir.

Ütopya’da sosyal eşitlik ve adaletin sağlanmasında, devletin önemli bir rolü vardır. Devlet, her bireye eşit imkanlar sunar, eğitim, sağlık ve güvenlik gibi temel hakları güvence altına alır. Bu bağlamda, Ütopya’daki devlet, yalnızca bireylerin eşitliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda onların toplumsal sorumluluklarını yerine getirmelerini teşvik eder. Devletin temel görevi, halkın güvenliğini sağlamak, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçları karşılamak ve toplumun refahını artırmaktır.

4. Din ve Ruhsal Yaşam: Ütopya’da Dini Hoşgörü ve Özgürlük

Ütopya’nın bir diğer önemli özelliği de dini hoşgörü ve özgürlük anlayışıdır. More, Ütopya adasında her türlü dini inancın serbestçe ifade edilebileceğini, ancak toplumun düzeninin korunması için dini inançların kişisel kalması gerektiğini savunur. Ütopya’da, din özgürlüğü vardır, ancak dini inançlar bireylerin toplumsal sorumluluklarını yerine getirmelerini engellememelidir. Bu durum, dönemin kilise egemenliğine karşı bir eleştiri olarak anlaşılabilir. Zira Orta Çağ Avrupa’sında din, halkın düşünsel ve ruhsal hayatını derinden etkileyen bir güçtü.

Eserin dini perspektifi, insanın ruhsal gelişimi ile toplumsal sorumluluklarını birbirinden ayırarak, bireyin içsel dünyasına saygı gösterilmesini önerir. Ancak, More burada bir yandan da Hristiyan ahlakını savunur; çünkü Ütopya halkı, Tanrı’ya ve iyi ahlaka olan bağlılıklarıyla toplumlarının düzenini sağlarlar.

More’un dini hoşgörü anlayışı, dönemin katı dini normlarına karşı bir duruştur. Bu açıdan Ütopya’daki dini hoşgörü, aynı zamanda zamanın din ve devlet arasındaki ilişkisini de sorgular. Ütopya’da devlet, dinin hükümranlığını kabul etmez, ancak bireylerin dinlerine saygı gösterir ve onları özgür bırakır. Bu, More’un dönemin kilise egemenliğine karşı ifade ettiği düşünsel bir meydan okumadır.

5. Günümüzle İlişkisi: Ütopya’nın Modern Toplumlar Üzerindeki Etkisi

Thomas More’un Ütopya eseri, zamanının çok ötesinde bir düşünsel miras bırakmıştır. Günümüz toplumları, hala Ütopya’nın sunduğu eşitlikçi, adil ve hoşgörülü toplumu hayal etmeye devam etmektedirler. More’un ütopyasında yer alan ideal devlet modeli, günümüz dünyasında, sosyal adalet, toplumsal eşitlik ve çevre koruma gibi kavramlarla güncellenmiş bir şekilde yeniden tartışılmaktadır. Ütopya’daki özel mülkiyetin kaldırılması, eşitlikçi toplum düzeni ve devletin sosyal sorumlulukları, modern sosyalist düşüncelerin temelini atmıştır.

Daha geniş bir perspektiften bakıldığında, Ütopya sadece bireylerin haklarını ve özgürlüklerini savunmakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal eşitsizliğin ve sınıf farklılıklarının ortadan kaldırılmasına yönelik bir model sunar. Bu, günümüzdeki sosyal adalet hareketleri, çevre hareketleri ve eşitlikçi toplumsal düzen talepleriyle örtüşmektedir.

Sonuç

Thomas More’un Ütopya eseri, adalet, eşitlik, hoşgörü ve özgürlük gibi evrensel değerlere dayalı bir toplum modeli sunarken, aynı zamanda dönemin toplumsal ve dini yapılarının eleştirisini de yapmaktadır. Eser, ideal bir toplumun inşası üzerine önemli felsefi sorular sormakta ve insan doğasına dair derinlemesine çıkarımlar yapmaktadır. More’un ütopyası, hala günümüz toplumlarında tartışılan ve üzerinde düşünülmesi gereken temalar sunmaktadır.