Kitabın Adı:

Eski Yunanca Dilbilgisi  

Yazar             :

Hardy Hansen , Gerald M. Quinn  

Çevirmen:

Kutlu Akalın  

Sayfa:

608 

Cilt:

Ciltsiz 

Boyut:

16 X 23,5 

Son Baskı:

03 Temmuz, 2025 

İlk Baskı:

20 Aralık, 2022 

Barkod:

9786254496943 

Kapak Tsr.:

Adnan Elmasoğlu  

Kapak Türü:

Karton 

Yayın Dili:

Türkçe 

 

 

   

 

 

 

Orijinal Dili:

İngilizce

Orijinal Adı:

Greek: An Intensive Course  

Greek: An Intensive Course Kitabının Eski Yunanca Dil Öğretimi Bağlamında Analizi

Giriş

Hardy Hansen ve Gerald M. Quinn’in Greek: An Intensive Course adlı eseri, Çağdaş klasik dil öğretiminde en kapsamlı ve yoğun gramer kitaplarından biri olarak kabul edilir. Fordham Üniversitesi Yayınları tarafından 1978’de birinci baskısı yapılan bu iki ciltlik metin, özellikle CUNY Latin/Yunanca Enstitüsü’nün yoğun yaz programları için geliştirilmiştir. Modern Language Journal, kitabı “ilköğretim düzeyindeki Eski Yunanca öğretimi için hâlihazırda mevcut en kapsamlı metin” olarak tanımlar; yaklaşımının geleneksel ve detaylı olduğu vurgulanır. Bir başka değerlendirmeye göre ise kitap, anlatımındaki açıklık sayesinde hem öğrenciler hem de eğitmenler tarafından “gerçek ilerleme” vaat eden bir kaynak olarak görülmektedir. Bu çalışma, Greek: An Intensive Course’un yapısal özelliklerini, gramer öğretim yöntemini, okuma ve çeviri alıştırmalarını ele alacak, ayrıca kitabın klasik diller pedagogisi içindeki yerine dair tarihsel ve karşılaştırmalı bir değerlendirme sunacaktır.

Kitabın Yapısal Organizasyonu

Greek: An Intensive Course iki cilt halinde düzenlenmiş olup toplam 20 üniteden ve kapsamlı bir ekten oluşur. Ön bölümde alfabe, sesbilgisi ve yazım konuları yer alır. Kitap her ünitenin sonunda o üniteye ait kelime listesi, açıklamalı notlar, dilbilgisi egzersizleri ve çeviri alıştırmaları sunar; Ünite 4’ten itibaren ise özgün Yunanca metinlerin okuma parçalarına da yer verilir. Ek kısımda (bkz. Ek-Tablo), ek gramer konuları (Bölüm 154–168), morfoloji ve sözdizimi özetleri, Yunanca-İngilizce sözlükler ve metin indeksi bulunmaktadır.

Üniteler, dilbilgisel konulara göre sistemli bir sırayla ilerler. Giriş kısmı (1–12) Alfabe, nefes işaretleri, ünlü ünsüz sınıflandırması gibi temel bilgileri kapsar. Birinci ünite, isimler (1. ve 2. çekim) ile artikel ve sözcük sırasını ele alır. İkinci ünitede fiil çekimlerine giriş yapılır: gösterge fiil çekimleri (principal parts) sunulur, şimdiki, geçmiş zaman ve gelecek zaman kiplerinde aktif fiil çekimleri işlenir. Üçüncü ünitede fiilin mükemmel ve geçmiş mükemmel zamanları ile subjunktif ve optatif kipleri ayrıntılı olarak öğretilir. Dördüncü üniteden itibaren sıfatlar, edatlar, yan cümle türleri ve karmaşık dilbilgisi yapıları eklenir. Örneğin, dördüncü ünite “birinci sınıf isimlerin tamamlanması, 1. ve 2. çekim sıfatlar, sıfat–isim uyumu ve koşul cümleleri” gibi konulara odaklanır. Beşinci ve altıncı ünitelerde pasif çatı, genitif kullanan yapılar, artan üçüncü çekim isimler, ilgi zamirleri gibi ileri seviye konular gelir. Yedinci ünitede orta çatı, ikinci geçmiş zaman (aorist), gösterme sıfatları, koşul cümleleri ve zarflar işlenirken; sekizinci ünitede sıfat-fiil (participial) yapılar ve tümleç kullanımları ele alınır. Dokuzuncu ve onuncu üniteler dar, genişletilmiş çekim formları, özel fiil grupları, bağımsız mastar, sonuç cümleleri gibi yapılar içerir. On birden on dörtüncü ünitelerde ünlü “-μι” fiiller, özne yüklemsizlik (genitif abs.), câzibe (fear) ve gayret (object of effort) cümleleri, nitelikli fiiller ele alınır. On beşinci ünitede soru kelimeleri, belgisiz zamirler, şahıs zamirleri, dönüştürücü kip, ilgi cümleciği gibi konular; on altıncıdan yirminciye kadarki son ünitelerde ise gelecekte tamamlanacak eylemler, dolaylı anlatım (indirect statements, indirect questions), zaman ve şart cümlecikleri, ilgi zamirindeki atlama (attraction) gibi üst düzey sözdizimi konuları detaylandırılır. Bu akıcı ve aşamalı yapı, dilbilgisi konularını artan zorlukta ele alarak kapsamlı bir öğrenim planı sunar.

Gramer Öğretim Yöntemi

Kitap, tamamen dilbilgisi-esaslı (grammar-translation) bir yaklaşımla hazırlanmıştır. Her bölümde yeni konu açıklandığında, çok sayıda örnek cümle ve tablo ile gösterilir, ardından çeviri, kök bulma (parsleme) ve morfolojik alıştırmalar gibi klasik dilbilgisi egzersizleri yer alır. Macdonald’ın değerlendirmesine göre, anlatım “kesintisiz gramer bilgisi” sunar; her üniteyi “çeviri, morfoloji ve dilbilgisel çözümlemeyi içeren” yoğun alıştırmalar izler. Bu kapsamlı metodoloji, fiil çekimlerinin, isim-sıfat uyumlarının ve yapıların en ince ayrıntısına kadar öğrenilmesini amaçlar. Örneğin fiil çekimleri, “şimdiki zaman, geçmiş zaman, gelecek zaman, mükemmel zaman, subjunktif, optatif, orta/edilgen çatılar” vb. başlıklar altında ayrı ayrı ele alınır. Zamir yapıları da ayrı ünitelerde öğretilir: Bağlaç konulu alt üniteler ilgisiz (relative), soru (interrogative), belgisiz (indefinite) ve şahıs zamirleri gibi konuları içerir. Cümle yapısı ve sözdizimi açısından ise koşul cümleleri, maksat-zaman-belirtme gibi yan cümlecikler tümüyle kapsamda yer alır. Örneğin yedinci ünite “koşul cümleleri”ni, on birinci ünite “zaman cümleciklerini” ve “genitif abs.” yapısını işler. Görüldüğü gibi, farklı cümle tipleri (koşul, zaman, maksat, dolaylı anlatım vb.) sistematik olarak sunulur. Bu geleneksel yöntem, öğrencilere tüm dilbilgisi kategorilerini eksiksiz öğrenme fırsatı verir; ancak modern dilbilimsel terminolojiye fazla yer verilmez.

Okuma Parçaları ve Çeviri Alıştırmaları

Greek: An Intensive Course, her ünite sonunda hazırlanan çeviri ve dilbilgisi odaklı alıştırmalarla birlikte, dördüncü ünite itibarıyla orijinal Yunanca metin örnekleri de sunar. Bu okuma parçaları Atinalı yazarların metinlerinden seçilmiş kısalardır. Kitabın içerik tablosuna göre öğrenciler; Platon, Lysias, Eflatun gibi klasik yazarların kısa kesitleriyle tanışır. Ancak yapılan incelemelerde, bu metinlerin çok kısa tutulduğu ve öğrencinin özgün metinlerde akıcılık kazanması için yeterli pratik sunmadığı belirtilmiştir. Gerçekten de bir öğrenci yorumu, “dördüncü ünitede beş cümle kadar şiirsel metin bulunduğunu, ancak kelimelerin yarısının tamamen yeni olduğunu ve bu nedenle çeviri için alttaki sözlük kullanımı gerektiğini” ifade eder. Yine aynı kaynak, alıştırmaların her ne kadar sayıca fazla olsa da bireysel düzeyde kısa kaldığını; bunun da “gerçek Yunanca satırlarda pratik yapmakta yetersiz” olduğunu vurgular. Özetle, H&Q’nun okuma bölümleri özgün metinlere giriş sağlar ancak ağırlık hala dilbilgisi alıştırmalarındadır. Çeviri alıştırmalarında da öğrenci çeviri yaparak öğrendiği kuralları uygulama fırsatı bulur; bu yönde klasik “çeviri çevirim (grammar-translation)” metodu takip edilir.

Klasik Diller Pedagojisindeki Yeri

Hansen & Quinn’in kitabı, yayınlandığı dönem itibarıyla klasik diller eğitiminde yenilikçi bir adım olarak görüldü. Özellikle CUNY Latin/Yunanca Enstitüsü’nde yürütülen yoğun kursların kapsamlı müfredatına uygun olarak hazırlandığı için, o ortamda hızla popülerlik kazandı. İkinci baskı (1992) eksiklik ve kullanıcı geri bildirimleri gözetilerek çıkarılmıştır. Pek çok üniversite ve lise tarafından eğitim programlarına dahil edilen eser, “hem kurum dersi hem de bağımsız çalışma için eşit derecede etkili” bulunmuştur. Yayınevi yorumlarına göre kitap, alfabetik başlangıçtan okuma metinlerine kadar “üzerinde detaylı açıklamaların bulunduğu çok eksiksiz ve erişilebilir bir metin” olarak tanımlanmıştır. H&Q’nun rolü, özellikle geleneksel gramer-ağırlıklı yaklaşımların hâkim olduğu ortamda, kapsamlı ve düzenli bir referans sağlamaktır. Örneğin Wheelock’un Latince kitabı kadar sistematik olduğu, ancak onu “daha acımasız” biçimde uyguladığı söylenir. Seumas Macdonald’a göre H&Q, “çağdaş dilbilimsel bilgilerden ziyade eski usül bir yaklaşım” sergiler; ancak bu da onu “tüm formları ezberleme”yi arzulayan klasikçiye çekici kılar.

Karşılaştırmalı olarak, 1980’lerden sonra ortaya çıkan bazı yeni yöntemler ve kitaplar farklı bir yol izlemiştir. Oxford Üniversitesi’nden Athenaze dizisi, bağlamsal bir hikâye metodu kullanarak öğrenciyi adım adım okumaya alıştırır. İngiliz Klasik Eğitim Birliği’nin (JACT) Reading Greek serisi de, H&Q’nun aksine yoğun okuma parçalarıyla öğrenciyi sürekli pratik yapmaya yöneltir. Bir kullanıcı deneyimine göre Reading Greek ve Athenaze, H&Q’dan “oldukça farklı bir yöntem” izler; öğreneni “tamamıyla Yunanca pasajlar okumaya” yönlendirirler. Bu durum, modern eğilimde daha fazla anlam ve metin odaklı yaklaşımların popüler olduğuna işaret eder. Öte yandan H&Q, geleneksel metotla bütün gramer yapılarını birbiri ardına işleyerek dilin tüm çekimlerini ve kurallarını hızlıca vermesiyle hâlâ bazı programlarda tercih edilir. Örneğin bir yorumcu, H&Q’nun ilk birkaç ünitede “tüm fiil formlarını öğrettiğini”; bu sayede öğrenciye temel dilbilgisi kavramlarını sağlam bir şekilde kazandırdığını belirtmiştir. Böylece H&Q, öğrenenin zamana yayılmış okuma yerine “daha ciddi, filolojik bir yöntem” ile dili öğrenmek istediği durumlarda tercih edilir.

Sonuç olarak, Greek: An Intensive Course, klasik dil öğretiminde eskiden beri önemli bir yere sahiptir. Yayınlandığı dönem için neredeyse “tüm ilk iki yıllık college programı” materyalini içerir. Öğrenciler ve öğretmenler tarafından geleneksel bir başvuru kaynağı olarak görülür; dilbilgisi anlatımı ve bolca alıştırma sunması bakımından övgü toplarken, modern eğitimin grup iletişimcilik veya bağlamsal yöntemlerden uzak kaldığı eleştirilerini de beraberinde getirir. Günümüzde, Athenaze ve Reading Greek gibi alternatifler yaygınlaşsa da Hansen & Quinn’in kitabı hâlâ detaylı bir dilbilgisi kaynağı olarak kullanılmakta ve klasik diller eğitimindeki yerini korumaktadır.

Kaynakça

Hardy Hansen & Gerald M. Quinn (1992). Greek: An Intensive Course (2nd rev. ed.). Fordham University Press.

Macdonald, S. (2017, 15 Şubat). Hansen and Quinn, An Intensive Course: an even briefer review. The Patrologist.

Peek, P. S. (2021). Ancient Greek I. Open Book Publishers. (CC BY 4.0)

Johanning, M. (2020). JACT’s Reading Greek — Review. Ancient-Greek.ne

Booktopia (2005–). Greek: An Intensive Course, 2nd Revised Edition (Ürün sayfası: içerik ve inceleme alıntıları)