Homeros'u Yeniden Keşfetmek Üzerine Filolojik ve Kültürel Bir İnceleme
Kitabın Adı:Homeros'u Yeniden Keşfetmek Destanın Kökenine Dair Yazar :Andrew DalbyÇevirmen:Sayfa:352 Cilt:Ciltsiz Boyut:13,5 X 21 Son Baskı:10 Ekim, 2018 İlk Baskı:10 Ekim, 2018 Barkod:9786051716701 Kapak Tsr.:Editör:Kapak Türü:Karton Yayın Dili:Türkçe Orijinal Dili:İngilizce Orijinal Adı:Rediscovering Homer: Inside the Origins of the Epic
Homeros'u Yeniden Keşfetmek Üzerine Filolojik ve Kültürel Bir İnceleme
Giriş
Andrew Dalby (d. 1947) İngiliz bir dilbilimci, çevirmen ve tarihçidir. Cambridge’te klasik diller ve dilbilim eğitimi almış, tarih alanında doktorasını Londra Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Roma ve Antik Yunan dünyası başta olmak üzere pek çok konuda (dil, mutfak kültürü, yemek tarihi vb.) kitapları bulunmaktadır. Homeros’u Yeniden Keşfetmek: Destanın Kökenine Dair adlı eserinde Dalby, Homeros’un kim olduğu, İlyada ve Odysseia epiklerinin köken ve yazıya geçiş süreçlerine dair soruları ele alır. Kitap, Homerik destanların oluşumu ve ilk dinleyici toplulukları hakkında okuyucuyu kapsamlı bir kaynak çalışması içinde bilgilendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla Dalby, eserin yapısını Homeros sorununu etraflı biçimde tartışacak şekilde kurgulamış; özellikle de Homeros’un şair kimliği konusunda alışılmışın dışında özgün tezler ortaya koymuştur. Örneğin Dalby, uzun süre varsayılan erkek şair yerine Homeros’un bir kadın olabileceği üzerinde durur. Bu iddiası kitle medyasında da ilgi çekmiş ve uzman çevrelerinde tartışma yaratmıştır.
Kitabın orijinal adı Rediscovering Homer: Inside the Origins of the Epic olup ilk basımı 2006’da yayınlanmıştır. Dalby, bu çalışmasında epik geleneği hem destan metinlerinin kendilerine hem de arkeolojik ve karşılaştırmalı kültürel veriye dayanarak yeniden incelemektedir. Giriş kısmında eserin edebiyat ve tarih açısından önemi vurgulanır ve Homeros sorununa tarihsel bir bakış açısı sunulur. Birinci bölümde destanların içerik ve biçimi, ikinci bölümde şairin kimliği, üçüncü bölümde eserin sonraki kuşaklarca nasıl algılandığı işlenir. Dalby’nin bu kitaptaki özgünlüğü, kapsamlı bir literatür incelemesini akıcı bir dille bir araya getirerek, Homeros üzerine var olan pek çok tartışmayı bir popüler bilgilendirme düzeyinde yeniden sunmasıdır. Ancak eserin en dikkat çeken yeniliği, Homeros’un geleneksel anlatının ötesinde yeni bir yönüne, yani “Homeros muhtemelen bir kadındı” önermesine yaptığı vurgudur.
Literatür Arka Planı
Homeros sorunuyla ilgili çalışmalar Batı’da 18. yüzyıldan beri sürdürülmektedir. Bu bağlamda Homeros Sorunu terimi, İlyada ve Odysseia gibi destanların kim tarafından ve hangi koşullarda ortaya çıktığına dair tartışmaları ifade eder. Örneğin Wolf (1795) gibi erken dönem Filologlar, destanların tek bir tarihsel şahıs tarafından yazılmadığını öne sürmüşlerdir. Homeros’a atfedilen bu iki büyük eser, geleneksel olarak MÖ 8. yüzyılda yaşamış bir ozan Homeros tarafından yaratıldığı kabul edilir. Ancak Hellenistik dönemde Homeros’un varlığı ve eserlerin bir kişi tarafından mı yoksa uzun bir süreçte birçok ozan tarafından mı üretildiği üzerine şüpheler doğmuştur. Sonuçta, modern bilim insanları Homeros sorununun “tek bir Homeros’un varlığı veya yokluğu” şeklindeki temel sorularını irdelemişlerdir.
İlyada ve Odysseia’nın ortaya çıktığı dönem ve yazıya geçiş süreci de tarihsel tartışmaların odak noktalarındandır. Geleneksel olarak, bu destanların MÖ 6. yüzyılda, Atinalı tiran Pisistratos zamanında yazıya geçirildiği kabul edilir. Yani Homeros’un yaşadığı dönemin çok sonrasında, yazının yaygınlaşmaya başladığı bir dönemde eserler kalıcı metinler hâline getirilmiştir. Bu bağlamda Milman Parry ve Albert Lord’un 20. yüzyıl araştırmaları, Homeros’un epiklerinin ezber yerine sözlü geleneğe dayalı olduğu görüşünü kökleştirmiştir. Parry’nin Sırp bir çobanın sözlü hikayeler anlatması sırasında keşfettiği gibi, Homeros eserleri bellekte değil sözlü formüllerle kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Dolayısıyla Homeros geleneği, sözlü kültür kuramıyla birlikte ele alınır hale gelmiştir.
Homeros’un kimliği konusundaki klasik görüşler ise çeşitlilik gösterir. Antik kaynaklarda Homeros’un kör bir ozan olduğu, İyonya veya Chios’ta doğduğu gibi rivayetler vardır (örneğin Hadrianus’un Delfi kahinine “Homeros kimdir?” diye sorması, Epikaste ve Telemakhos’un oğlu olduğunu söyleyen eski bir yanıtla sonuçlanmıştır). Öte yandan Homeros adının Aiol lehçesinde “rehin” anlamına gelmesi, körlüğüyle ilgili efsanelerin kaynağı sayılır. İlk büyük yunan şairi olduğuna inanılan Homeros’un tek veya çok yazarlı oluşu üzerine Antik dönemde bile görüş ayrılıkları vardı. Modern araştırmalarsa Homeros’un varlığını kesinleştirmekten çok, epiklerin oluşum sürecini ve dönemi anlamaya çalışmıştır. Örneğin Martin West gibi kimi uzmanlar Homeros’u Hesiodos’un hemen sonrası, MÖ 7. yüzyılda konumlandırmıştır. Bununla birlikte, konu hâlen belirsizliğini korumakta; Homeros’un kimliği ve cinsiyeti hakkında kesin kanıt yoktur. 19. yüzyılda Samuel Butler’ın Homer’s Daughter (Odysseia’nın Yazarı Kadın) adlı kitabında ileri sürdüğü “Odysseia’yı bir kadın yazdı” görüşü, bu konudaki eski bir tartışma örneğidir. Dalby de Butler’ın bu bakış açısını eserinde farkındalıkla ele alır.
Ana Temaların İncelenmesi
Dalby’nin Homeros Kimliği Üzerine Tezleri (Kadın Şair İhtimali)
Dalby’nin kitabının belki de en özgün yanı, Homeros’un geleneksel erkek şahsiyetinden ziyade bir kadın ozan olma ihtimalini ısrarla tartışmasıdır. Bu konuda Dalby, “başlangıçta şiirin yaratıcısı üzerine hiçbir gerçek bilgi olmadığından, Homeros’un bir kadın olabileceğini kimse inkar edemez” diye yazar. Yani Homeros’un kimliğiyle ilgili elimizde kesin bir şey bulunmadığından, erkek olduğu varsayımına otomatik olarak kapılmamak gerektiğini vurgular. Dalby’ye göre İlyada ve Odysseia dünyasına dahil edilmiş bazı unsurlar, geleneksel hikâyenin içine örülmüş “kadının bakış açısını” gösterir (örneğin Odysseia’da Penelope ve diğer kadın karakterlerin merkeziliği). Ayrıca epik anlatıdaki kadın figürlerin oldukça etkili roller üstlenmiş olmaları, Dalby’nin kadın şair tezine delil olarak sunulur. Kendisi, bu kadın karakterlerin gücünün aslında geleneksel düzeni altüst edebilecek bir zihinsel derinliğin ipuçları olduğunu düşünür.
Bir diğer argüman da eserlerin yazıya geçirilme koşullarıyla ilgilidir. Dalby, İlyada ve Odysseia gibi uzun ve karmaşık metinlerin tek seferde kaydedilmesinin olağan olmadığını belirtir. Ona göre bu tür bir kaydetme, genellikle özel bir sipariş karşılığında gerçekleşirdi; MÖ 6. yüzyıl Atina’sında Pisistratos devrinde olduğu gibi. Kadınlar o dönemde daha çok aile ve ev içi ortamlarda sözlü edebiyat üretirlerdi, erkekler ise daha çok kamusal anlatıcıydı. Dolayısıyla Dalby, bu özel anlatım siparişini gerçekleştirecek kişinin bir kadın olmasının daha doğal olduğunu ileri sürer. Kadının içe dönük yaratıcı rolüne dayandırılan bu tez, Dalby’nin en çok öne çıkardığı noktalardandır.
Ancak Dalby’nin bu kadın şair hipotezi ciddi eleştirilere de konu olmuştur. İncelenen kaynaklara göre, Dalby’nin varsayımları mantıklı olsa da dayanakları zayıf kalmaktadır. BMCR’da Loney eleştirmeni bu tez için “ilginç spekülasyonlar” ifadesini kullanır ve görüşlerini “oldukça kısıtlı ve kesin olmayan” bulur. Loney’e göre, Dalby’nin eserindeki argümanlar kadın bakış açısı üzerinde duruyor olsa da bunlar kolayca alternatif yorumlanabilir (örneğin Athena’nın erkek rolünü üstlenmesi gibi sahneler her ne kadar cinsiyet rolleri açısından dikkat çekici olsa da eser anlatısının kadrodan değil yaratıcının zihinsel tercihinden kaynaklandığı söylenebilir). Öte yandan bazı akademisyenler Dalby’ye açıkça karşı çıkarak bu fikri “tuhaf” veya “akıldışı” bulmuşlardır. Örneğin Arkeolog Anthony Snodgrass, Dalby’nin önerisini “uçuk” olarak nitelemiş, bir kadının İlyada’yı bestelediğini söylemenin mümkün olmadığını savunmuştur. Bu eleştirilere karşı Dalby, iddialarının kanıtsız olmadığını, sadece geleneksel varsayımların nesnel bir kanıtı olmadığını göstermeye çalıştığını belirtmiştir. Sonuçta, Dalby’nin kadın şair görüşü tartışmalı görünse de Homeros üzerine yapılan tartışmayı tazelemiş ve edebi çalışmalarda kadın perspektifinin önemine dikkat çekmiştir.
İlyada ve Odysseia’nın Sözlü Kompozisyon Geleneği
Dalby, destanları salt yazılı metinler olarak değil, uzun bir sözlü gelenekin ürünü olarak değerlendirir. Birinci bölümde ele aldığı bu konuyu desteklemek için öncelikle İlyada ve Odysseia içindeki imaleden söz eder; kendisi, destanlardaki kalıp sözcük ve anlatım biçimlerinin açıkça sözlü unsurlar taşıdığına dikkat çeker. Örneğin, eserlerde klea ἀνδρῶν (“insanlara yapılan övgüler”) gibi formüllerin kullanımı, geleneksel bir bağlamı ima etmektedir. Dalby, bu tür ifadelerin “sadece sözlü gelenek”e ait terimler olarak görülebileceğini söylerken eleştirmenler bu tür argümanları fazla basitleştirici bulmuştur. Yine de Dalby, Platolar’ın Şölen’deki konuşmalarına atıfta bulunarak sözlü ile yazılı aktarımın belirsizliklerini örneklemiştir. Platon’un anlattığına göre Sokrates’in bir sofrasında geçen sohbet, katılımcılar tarafından ağızdan ağıza aktarılırken bir süreklilik sorunuyla karşılaşmıştır; Dalby, bu örnekle Homeros hikâyelerinin de benzer şekilde halk arasında dolaşarak değişebileceğini vurgular.
Konunun bilim tarihi kısmında ise Dalby, Parry ve Lord gibi 20. yüzyıl bilginlerinin çalışmalarına geniş yer verir. Parry’nin Sırp göçebeler üzerinden yaptığı gözlemler, işitsel hafıza yerine kalıplaşmış anlatıların epik geleneği oluşturduğunu ortaya koymuştur. Dalby, bu “sözlü geleneğin yeniden keşfi”nin tarihini özetlerken Parry ve Lord’un büyük katkılarını hakkıyla sunar ve onların görüşlerinin genelleştirilmesindeki sınırlamalara da işaret eder. Sonuç olarak Dalby, İlyada ve Odysseia’nın bu tür bir sözlü-temelli kültür ortamında şekillendiği kanaatindedir. Modern akademisyenler de genellikle bu fikri benimsemiştir; sözgelimi bu destanların içindeki formüller ve tekrarlar, sözlü şiir yapısını gösteren en önemli deliller olarak kabul edilir (Parry ve Lord’dan bu yana Homerik edebiyat çalışmaları bunu vurgular).
Destanların Derlenme ve Yazıya Geçme Süreci
Dalby’ye göre Homeros destanları, yaygın inanışın ötesinde özel bir koşul sonucu yazıya geçirilmiştir. Yukarıda değinildiği gibi, genellikle Pisistratos dönemi Atina’sındaki bir resmi meclis veya saray dinletisi ile ilk kez kalıcı forma kavuşmuşlardır. Bu fikri destekleyecek şekilde, Dalby uzun epiklerin bir anda ortaya çıkmasının pratik olmadığını savunur. Ona göre, büyük bir destanın tek bir kamu dinletisinden çıkması pek mümkün olmadığından, en makul senaryo, bir kozma durumu (özel sipariş) ortamında destanların kayda geçirilmesidir. Bu süreçte, geleneksel ozan grubundan bağımsız ve yenilikçi bir şairin performansı devreye girmiş olabilir. Dalby, özellikle özel anlatım geleneğinin kadınlarda olduğunu göz önüne alarak bu şairin –bir kadın– olabileceğini vurgular.
Bununla birlikte, eserlerin yazıya geçirilmesinden sonra düzenlenmesi ve yayılması aşamasında da Dalby ayrıntılar sunar. Üçüncü bölümde Homeros’un soyundan geldiği iddia edilen Homeriadlar örgütü, Atina’daki eğitim ve performans geleneği, İskenderiye dönemi eleştirmenleri ve Roma sonrası dönemin etkileri hızlıca özetlenir. Örneğin İskenderiye okulunun epik metinleri standardize etme çabaları, Homeros’un ölümünden sonra geleneksel anlatıyı korumak için atılmış adımlardır. Dalby’ye göre bu süreç, destanların metin bazında sabitlenmesini sağlasa da, temel hikâyelerin sözlü kökenli zenginliğini bütünüyle silmemiştir. Sonuç olarak Dalby, Homeros destanlarının yazıya geçme sürecinin –kişisel anlatıya indirgenemeyecek derecede karmaşık– bir gelenekçi-kurumsallaşma evresinden geçtiğini ortaya koyar.
Anlatı Yapısı, Temalar, Epik Üslup ve Toplumsal Yansımalar
Dalby, İlyada ve Odysseia’nın anlatı yapısı ve temalarına bakarken eserin epik üslubunun sözlü karakterini ve tematik zenginliğini öne çıkarır. Kitabın I. bölümünde, kahramanlık teması ve toplumsal düzen konuları ele alınır. Dalby, epik dünyadaki toplumun “tutarlı ve kendine özgü” olduğunu; kahramanların hayatlarının dinleyicilerin yaşantılarına benzer sorunlar içerdiğini, ancak bunları biraz daha büyükçesine sunduğunu yazar. Yani destanlardaki kahramanlar, kendi çağdaşlarının yaşamından aşina problemler yaşar ama hepsi kahramanlık idealiyle süslenerek “orada olsaydık biz de böyle yapardık” dedirtecek biçimde öykülenir. Bu bakış, Finley ve sonraki nesillerin Homeros toplumu hakkında vardığı konsensüsle paraleldir.
Eserde kadınların rolü ise Dalby’nin cinsiyet tartışmasına hizmet eden bir alt-tema olarak işlenir. Örneğin Penelope, Athena, Kalypso gibi kadın karakterler erken Yunan toplumunda alışılmadık denli etkin görülür. Dalby, kadının bu güç gösterisini, geleneksel ataerkil yapının “söz konusu eylemler açısından tersine çevrildiği” işaretler olarak yorumlar. Eleştirmenler ise bu gücün aslında ev içi sınırlı alanda icra edildiğine dikkat çeker: Penelope’nin karısıyla yarışmacı erkekleri oyalaması, dönemin zanaatı olan dokuma ve yün eğirme gibi kadın etkinlikleri aracılığıyladır. Dalby ise bu durumun destanda bilinçli bir “içeriden güçlendirme” olarak okunabileceğini savunur. Destanın epik üslubunda ise tekrarlar, uzun betimlemeler ve formülizm göze çarpar; Dalby, kitabında bu unsurların detaylı bir analizini vermese de destanların sözlü geleneğinin belirgin işaretleri olduklarını belirtir.
Son olarak Dalby, İlyada ve Odysseia’nın antik Yunan kültüründeki yansımalarına da değinir. Toplumsal bellekte, Girit-Myken sarayları veya Batı Ege kentleri gibi betimlemeler aracılığıyla geçmiş ihtişamı canlandıran ögeler olarak ele alır. Destanların, kutsallık, kahramanlık ve onur (aidōs) kavramlarını şekillendirmede büyük etkisi olmuştur; Dalby’nin anlatısında epik kahramanlık anlayışı bir bakıma o dönemin toplum değerlerinin bir yansımasıdır. Bütün bunlara dayanarak, Dalby İlyada ve Odysseia’nın epik yapısını Yunan kültürel hafızasının temel unsurlarıyla bağlantılı görür.
Kaynak Kullanımı, Karşılaştırmalı Yaklaşım ve İkna Gücü
Dalby, Homeros’un arkasındaki tarihsel ve kültürel tabanı incelemek için bir dizi kaynaktan yararlanır. Birincil veri olarak doğal olarak İlyada, Odysseia ve diğer antik metinlere (örneğin Homeriadların sözlü gelenek incelemeleri, Platon’un diyalogları) başvurur. Gerçekten de Birinci Bölüm’de Platon’un Şölen diyaloğu örneği, Homeros’a dek uzanan sözlü geleneğin aktarım zorluklarını göstermek için kullanılır. Ayrıca Latacz’ın Troy and Homer (2004) gibi arkeolojik-kültürel çalışmalar kitaba rehberlik eder; Dalby, Truva’nın tarihçesi ve Homeros zaman çizelgesine ilişkin en güncel görüşleri takip eder (örneğin İlyada kahramanlarından Paris’e benzetilen Alaksandu ile Hitit metni arasındaki ilişki, Dalby tarafından irdeleme konusu yapılır).
Dalby’nin karşılaştırmalı yaklaşımı da dikkat çeker. Araştırmasında sadece Yunan kaynaklarıyla sınırlı kalmaz; Mezopotamya epik geleneğinden Sumer şairi Enheduanna örneğine, İrlanda halk şiirinden Grimm Masalları’na pek çok farklı kültüre atıflar yapar. Bu tür karşılaştırmalar, özellikle kadın şair teorisinin arkeolojisi ve antropolojisi açısından kanıt toplamak için kullanılır. Örneğin Dalby, kadının eskiden sözlü geleneğin son kaleleri olduğunu belirten modern araştırmalardan bahsederek evrensel bir fenomen olarak kadının edebî rolünü öne çıkarır. (Bu kapsamda, kadınların akraba ve aile çevresinde hikâye anlatıcısı olarak rol aldıklarını gösteren örnekler sunar.) Böylece Dalby, Homerik geleneği incelerken farklı toplumların benzer dinamiklerine de işaret ederek argümanlarını güçlendirmeye çalışır.
Kitabın sonunda ek olarak kapsamlı bir “İleri Okumalar” bölümü vardır. Burada Dalby, İngilizce çeviriler ve modern araştırmalar hakkında görüşlerini sıralar. Özetle Anglo-Amerikan araştırmalarını tercih ettiği gözlemlenir. Eserinin ikna gücü ise okuyucu kitlesine göre değişir: Uzmanlar tarafında metodolojik sınırlamaları vurgulanırken, Dalby’nin karmaşık temaları anlaşılır biçimde sunma becerisi takdir görmüştür. Kitap, Homeros hakkında mevcut kanıksanmış görüşleri ortaya koyduğu kadar –özellikle cinsiyet konusunda– kışkırtıcı sorular da sormaktadır.
Eleştirel Değerlendirme
Dalby’nin Homeros’u Yeniden Keşfetmek kitabı, Homeros geleneğine dair tartışmalara önemli katkılar sunmakla birlikte bazı kısıtları da barındırır. Öncelikle eserin özgünlüğü, Homeros’un muhtemel bir kadın olması tezinde yatmaktadır. Bu, geleneksel akademik çizginin dışında radikal bir öneri olarak öne çıkar. Dalby, bu iddiayı savunmak için destanda kadın algısına ve sözlü geleneğin toplumsal cinsiyet dinamiklerine dair karşılaştırmalar yaparak ikna etmeye çabalar. Bu noktada kitabın bilimsel katkısı, Homeros tartışmalarını cinsiyet perspektifinden ele alması ve okuyucuya geniş bir kaynak taraması sunmasıdır. Özellikle İleri Okumalar bölümü hem epik çeviriler hem de modern Homer çalışmaları hakkında net yönlendirmeler verir ki bu, öğrenciler ve araştırmacılar için yararlı bir özettir. Ayrıca Dalby’nin akıcı üslubu, yıllardır süregelen Homeros tartışmalarını sıkıcı akademik dilden uzaklaştırarak genç kuşaklara ulaştırmaktadır. BMCR yazarı Loney de kitabın “şeffaf, okunabilir ve zevkli” üslubu sayesinde Homerik soruları özetleyici bir popüler kitap olarak başarı sağladığını vurgular.
Ancak metodolojik açıdan eleştirilen noktalar da vardır. Örneğin Dalby, Homeros’un zamanını anlatan arkeolojik verileri yorumlarken fazla iyimser bulunur. Latacz’ın Truva araştırmalarına fazla güvenerek Homeros kahramanlarıyla bağlantılar kurması, akademik hassasiyet açısından riskli görülmüştür. Benzer şekilde, Dalby’nin Homeros’un epik geleneğini açıklamak için kullandığı örneklerden bazıları tartışmalıdır. BMCR incelemesi, Dalby’nin Platon Şölen’deki bir diyalogdan yaptığı çıkarımları abartılı bulur; günlük sohbetin aktarımını destan geleneğine benzetmek, profesyonel ozanların performansıyla karşılaştırıldığında pek uygun değildir. Ayrıca, destanlardaki formül ifadelerin (örneğin klea andrōn) yorumlanmasında Loney, Dalby’nin kendi belirlediği çözümleri aşırı basit bulmuştur.
En belirgin eleştiri ise Dalby’nin kadın şair tezine yöneltilmiştir. BMCR incelemesi, Dalby’nin bu iddiaya bilimsel bir kanıt olmadığı görüşündedir. Dalby, karşı çıkılabilecek hiçbir veriyi yok saymadığını belirtse de, iddiasının büyük ölçüde spekülatif olduğunu kendisi de itiraf eder: “Bu spekülasyonlar ne kadar ilginç olursa olsun, sonuçta pek ikna edici değiller” demektedir. Yani Dalby’nin savları, çıkarım gücü sağlam olmakla birlikte kesin kanıt sunmamaktadır. Bu nedenle eleştirmenler, onun önerisini bir hipotez olarak kabul edip ileri düzey araştırmalara gerek duyulduğunu belirtirler. Kısacası, kitabın bilime katkısı tartışma başlatması ve eski varsayımlara meydan okumasında yatar; ancak iddiaları nihai sonuçlar olarak değil, sorgulanacak fikirler olarak görülmektedir.
Sonuç
Andrew Dalby’nin Homeros’u Yeniden Keşfetmek: Destanın Kökenine Dair adlı eseri, Homerik destanlar ve antik Yunan kültürü üzerine yapılan çalışmalara farklı bir pencere açmıştır. Dalby, karmaşık bir konuyu halk düzeyinde anlaşılır kılarak Homerik geleneğin tarihini yeni nesillere taşımayı başarmıştır. Kitap, İlyada ve Odysseia’nın ortaya çıkışına dair alışılmışın ötesinde sorular sormuş; özellikle Homeros’un anonimliğini ve kitabın tamamına yayılan kadın figürlerini bir arada düşünerek “bu ozanın bir kadın olabileceğini” ortaya koymuştur. Bu öneri her ne kadar kesin bir kanıt sunmasa da, Homer araştırmalarını canlı tutmuş ve antik toplumdaki kadın şair fikrini yeniden değerlendirmeye sevk etmiştir.
Genel olarak Dalby’nin çalışması, Homeros araştırmalarının kilometre taşlarını ve tartışma noktalarını geniş bir perspektifle ele alması bakımından değerlidir. Homeros’un kimliği, sözlü geleneğin yapısı, destanların yazıya geçişi, anlatının toplumsal bağlamı gibi konuları bütünlüklü biçimde bir araya getirmesi, eseri hem bir kaynak incelemesi hem de düşünsel bir yolculuk haline getirmiştir. Dolayısıyla Dalby’nin kitabı, Homeros çalışmaları literatürüne yeni bir katkı sağlar; özellikle Homeros geleneğinin antik Yunan kültüründe nasıl şekillendiği üzerine düşünürken cinsiyet ve toplumsal yönlere de ışık tutar. Eleştirmenlerin belirttiği eksiklikleri göz önüne alındığında da, eserin akademik topluluğa sunduğu asıl değer bu tartışmaları sürdürülebilir kılmasıdır. Sonuç olarak, Dalby’nin çalışması Homerik destanlara ve antik Yunan kültürüne dair mevcut bakış açılarını zenginleştirmiş; bu alanın hem uzman hem de genel okuyucu kesimi için ufuk açıcı bir eser olmuştur.
Leave a Comment